غلبۀ رحمت يا خشونت در قرآن مبتني بر تحليل كمّي

برجستگي خشونت و رحمت در اديان مي‌تواند نقش مهمي در افعال پيروان اديان داشته باشد. به‌شكل خاص در ارتباط با دين اسلام اين مسئله مطرح شده است؛ برخي معتقدند قرآن به‌عنوان مهم‌ترين متن اسلام، كتابي مبتني بر خشونت و قدرت مي‌باشد و در مقابل، برخي اعتقاد دارند كتاب الهي كاملاً مبتني بر رحمت است. اين درحالي است كه چنين قضاوتي لازم است مبتني بر توجه به كل آيات قرآن و تحليل كمّي آن صورت پذيرفته باشد، در غير اين صورت قضاوت در اين مورد و موارد مشابه، نمي‌تواند نمايش‌گرِ تصوير جامع‌الاطرافي از وضعيت خشونت و رحمت در قرآن باشد. به همين جهت در اين پژوهش در گام اول تلاش شده روشي جامع و كل‌نگر براي ارزيابي ميزان رحمت و خشونت در آيات و عبارات قرآني معرفي شود. در گام بعدي با معرفي ملاك‌هاي معتبر در ميزان شدت انواع خشونت و رحمت، به مطالعۀ كامل آيات قرآن پرداخته شده‌است. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه از مجموع 6236 آيه قرآن، 4294 آيه با رحمت و خشونت مرتبط بوده كه از اين تعداد، 2154 آيه با رحمت و 1980 آيه نيز با خشونت در ارتباط مي‌باشند. در 160 آيه نيز رحمت و خشونت با وزن يكساني به‌كار رفته‌اند؛ بنابراين در مجموع، رحمت با اختلاف 174 آيه بيشتر، در قرآن غالب است. اين نتايج كه به‌شكل كمّي و با تمام‌خواني آيات قرآن كريم به‌دست‌آمده نقدي به ديدگاه‌هايي محسوب مي‌شود كه قرآن را متني با غلبۀ خشونت و قدرت به حساب آورده‌اند. همچنين مي‌تواند مسير را براي خوانش‌هاي رحماني و لطيف از قرآن كريم بيش از گذشته هموار نمايد.