بررسي خصوصيات مورفولوژيكي و فيزيولوژيكي گل نرگس (Narcissus tazetta L.) در پاسخ به محلول‌پاشي نانومولكول‌هاي سيليسيم و كيتوزان

گياه نرگس با عطر منحصر بفرد، يكي از زيباترين و قديمي‌ترين گياهان زينتي در ايران و سرتاسر جهان است. با توجه به توسعه بكارگيري فناوري نانو در عرصه علوم مختلف و افزايش نقش روزافزون آن در عرصه كشت و پرورش گياهان، مطالعه حاضر به‌منظور بررسي تأثير تركيبات نانو بر خصوصيات مورفولوژيكي و فيزيولوژيكي گل نرگس در كشت مزرعه‌اي در شهر بهبهان طراحي شد. در پژوهش حاضر، تأثير محلول پاشي گياهان با آب مقطر (شاهد)، سيليسيم، نانوسيليسيم، كيتوزان، نانوكيتوزان و نانوكيتوزان- نانوسيليسيم بر عملكرد گل نرگس در قالب طرح بلوك‌هاي كاملاً تصادفي بررسي شد. محلول‌پاشي برروي گياهان 14 روزه و به مدت يك‌ماه هر پنج روز يك‌بار تكرار شد. نتايج نشان داد كه تيمارهاي سيليسيم، نانوسيليسيم، كيتوزان، نانوكيتوزان و نانوكيتوزان- نانوسيليسيم به طور ميانگين موجب بهبود صفات مورفولوژيكي گياه از قبيل درصد گل‌دهي 32%، سرعت گل‌دهي 9%، قطر گل 8%، وزن تر گل 9% و تعداد گل در هر ساقه گل‌دهنده 26% در مقايسه با گياهان شاهد شدند. همچنين از لحاظ فيزيولوژيكي، افزايش ميزان كلروفيل‌هاي a و b، كاروتنوئيدها، قندهاي محلول، پروتئين‌ها و فعاليت آنزيم كاتالاز در برگ‌هاي گياهان تحت تأثير تيمارهاي سيليسيم، نانوسيليسيم، كيتوزان، نانوكيتوزان و نانوكيتوزان-نانوسيليسيم مشاهده شد، درحاليكه مقدار آب‌اكسيژنه كاهش نشان داد. مؤثرترين تيمار نانوكيتوزان- نانوسيليسيم بود كه موجب افزايش 33% كلروفيل a، 58% كلروفيل b، 11% كاروتنوئيدها، 49% قندهاي محلول، 14% پروتئين ها و 42% فعاليت آنزيم كاتالاز گرديد. محلول‌پاشي گياهان برروي ميزان مالون ‌دي‌آلدئيد، فعاليت آنتي‌اكسيدان كل براساس روش FRAP و ميزان پرولين بدون تأثير بود. تيمارهاي سيليسيم، نانوسيليسيم، كيتوزان، نانوكيتوزان و نانوكيتوزان- نانوسيليسيم سبب افزايش ميزان فنل‌ها، فلاونوئيدها و آنتوسيانين‌ها در گلبرگ‌ها و برگ‌هاي گياهان شدند. افزايش 22 و 20% فنل، 57 و 52% فلاونوئيدها و 10 و 13% آنتوسيانين‌ها به ترتيب در گلبرگ و برگ تحت تيمار نانوكيتوزان- نانوسيليسيوم ملاحظه گرديد. براساس كاهش ميزان آب‌اكسيژنه و عدم وقوع پراكسيداسيون ليپيدهاي غشا مي‌توان نتيجه‌گيري نمود كه تيمارهاي صورت گرفته بدون ايجاد تنش در گياه و با بهبود عملكرد فيزيولوژيكي گياه سبب ارتقاء فرايند رشد و گلدهي در گياه نرگس شدند و مؤثرترين تيمار محلول‌پاشي نانوكيتوزان- نانوسيليسيم بود.