فناوري و گونه‌شناسي دست‌افزارهاي سنگي دورۀ مس‌وسنگ تپۀ قلعه‌ننه مريوان

تپۀ قلعه‌ننه در شمال‌غرب ايران و جنوب‌شرق درياچۀ زريبار قرار گرفته است و ازطريق گذرگاه شلير با شمال بين‏النهرين ارتباط دارد و بزرگ‌ترين محوطۀ پيش‌از‌تاريخ حوضۀ درياچۀ زريبار است كه كاوش لايه‌نگاري شده است. تپۀ دوره‌هاي استقراري پيش‌ازتاريخ و تاريخي را دربر دارد و طولاني‏ترين دورۀ استقرار باقي‌مانده در محوطه، مربوط به دورۀ مس‌وسنگ، خصوصاً فرهنگ عبيد 3-4 و اوروك جديد است. شواهد گوياي آن است كه اين منطقه در دورۀ پيش‌ازتاريخ بيشتر با بين‏النهرين ارتباط داشته است. از دورۀ مس‌وسنگ، محوطه، تعداد قابل‌توجهي دست‌افزار سنگي به‌دست آمده است؛ ابزارهاي سنگي يك گروه فناورانه از مصنوعات را تشكيل مي‏دهند كه ارزش قابل‌توجهي براي تفسير ساختارهاي اجتماعي-اقتصادي در جوامع پيش‌ازتاريخ دارند. تغييرات ساختاري در شبكه‏هاي اجتماعي فناوري از عبيد تا پساعبيد ممكن است در جنبه‌هاي مختلف توليد ابزارسنگي مشاهده شود. مطالعۀ ابزارهاي سنگي دورۀ مس‌وسنگ در غرب ايران و حوضۀ درياچۀ زريبار انگشت‌شمار است. مصنوعات سنگي به‌دست‌آمده ازلحاظ چگونگي روش و سنت ابزارسازي دورۀ مس‌وسنگ در حوضۀ درياچۀ زريبار بررسي شد و تلاش شد ارتباط احتمالي آن تا حد ممكن با تغييرات اجتماعي مطالعه شود. به‌احتمال زياد مصنوعات سنگي توسط گروهي خاص توليد و در منطقه و حوضۀ درياچۀ زريبار پخش مي‏شده است، كما اين‌كه شواهد سفالي نشان از ارتباط گستردۀ بين‏منطقه‏اي نيز دارد و دست‌كم در دورۀ مس‌سنگ جديد، توليد مصنوعات سنگي در اين منطقه در مقياس كارگاهي بوده است؛ به‌نظر مي‏رسد مانند محوطه‏هاي هم‌زمان در هزارۀ پنجم و چهارم پيش‌ازميلاد، در شمال بين‏النهرين كه مصنوعات سنگي در تپۀ ننه در نزديكي منابع ماده‌خام و خارج از سكونت‌گاه‌ها توليد مي‏شدند.