بازنمايي زن و ابزار موسيقايي در دورۀ قاجار بر مبناي خوانش فمينيستي؛ مطالعه موردي سه اثر از ابوالقاسم

پژوهش پيش‌ رو، خوانشي فمينيستي از چگونگي بازنمايي زنان به‌ همراه ابزارهاي موسيقي در سه اثر از ابوالقاسم، نقاشِ دورۀ قاجار است. هدف از اين پژوهش، كشف معاني جنسيتي نهفته در نقاشي‌ها به‌منظور تأملي بر جايگاه زنان در اين آثار و چگونگي بازتاب آن‌ها در نقاشي‌ها است. به‌منظور دست‌يابي به اين مهم، نگارندگان از آثار مكتوب در كنار خوانش تصاوير بهره برده‏اند تا كاستي‌هاي اطلاعاتي را جبران كند. پرسش اصلي پژوهش پيرامون جايگاه زن و چگونگي برخورد با او به‌عنوان موضوع نقاشي اين‌گونه مطرح شده‌است: چگونه با مطالعه نقاشي‌ها مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه زنان در اين نقاشي‌ها دقيقاً چه جايگاه و نقشي پذيرفته‌اند؟ بر مبناي اطلاعات به‌دست‌آمده و تحليل داده‌ها، بايد پذيرفت اين نقش هر چه باشد تصويري بازنمايانه از يك زن هنرمند موسيقي‌دان نيست. فرضيه پژوهش از اين قرار است كه زن قاجاري به‌عنوان ابژه جنسي و يا نهايتاً هنرمندي در سطحي فرودست به همراه سازها و عناصر تقويت‌كنندۀ آن نگاه جنسي به تصوير درآمده‌است. از آن‌جا كه اغلب سفارش‌دهنگان اين نقاشي‌ها و نقاش‌هاي شناخته‌شده همگي مرد هستند، زن موسيقي‌دان به‌مثابه موضوع اثر و زن موسيقي‌دان به مثابه هنرمندِ درون اثر با رويكرد نقد فمينيستي بررسي شده‌است. خوانش فمينيستي مؤلفه‌هاي نقاشي‌ها از جمله مخاطب، محيط اجرا، نوع سازها، بدن (پوشش و آرايش زن موسيقي‌دان) و همچنين بررسي عناصر غير موسيقايي فرضيه پژوهش را اثبات مي‌كند. پژوهش از جنبه‌ هدف، بنيادي و از نظر روش پژوهش، توصيفي - تحليلي است.