نقد و بررسي روايت «اِسقوني شربة من الماء» از منظر دانش‌هاي حديثي

براساس منابع تاريخي‌روايي، يكي از سخنان به‌جاي‌مانده از امام حسين(ع) در آستانۀ شهادت ايشان در روز عاشورا، عبارت «اسقوني شربة من الماء» به‌‌منظور «درخواست آب» توسط آن حضرت از دشمنان خود است. با وجود اين، برخي در صحت انتساب اين سخن به امام ترديد كرده و آن را موضوع خوانده‌اند؛ چه اينكه ايشان اين سخن را با روحيۀ عزتمند آن بزرگوار كه در عباراتي همچون «هيهات منا الذلة» تبلور يافته، در تضاد دانسته‌اند. در رفع تعارض پيش‌آمده قابل ذكر است كه اين سخن در قريب‌به‌اتفاق منابع معتبر فريقين، به ثبت رسيده است. ابن‌سعد در طبقات، نخستين‌بار آن را با عبارت «عطش الحسين فاستسقى‏»، سپس دينوري با تعبير «و عطش الحسين فدعا بقدح من ماء» و ديگران با ديگر عبارات مشابه، در آثار خود آورده‌اند تا سرانجام معاصران فراواني ازجمله سيد نعمت‌الله جزايري در الانوار النعمانيه و شيخ عباس قمي در نفس المهموم با اتباع از سيد بن طاوس آن را نقل كنند. نظر به اينكه درخواست آب در راستاي انجام تكليف و رسالت الهي بوده و عزت و ذلت در اطاعت و يا نافرماني از دستورات خداوند است، نيز بر مبناي استوارِ شيعي «لطف بودن وجود امام(ع)» و «وجوب حفظ نفس» ـ گرچه تا زماني اندك و متوقف بودن اين دو بر آب طلبيدن توسط امام ـ برهان مخالفان روايت بودن سخن مذكور ناتمام مي‌نمايد؛ از ديگر سو، اين روايت با عرضه به سنتي فعلي و قولي از رسول خدا(ص) كه مفيد مضمون فوق است، تأييد مي‌شود؛ چه آنكه رسول خدا(ص) در اين روايت به‌دنبال تشنگي خود و ياران، طلب آب كرده و فرموده است: «...هَلْ مِنْ مُغِيثٍ بِالْمَاءِ...» همچنين در سنجش اين روايت با دليل عقل درمي‌يابيم كه نه‌تنها هيچ تضادي بين اين دو وجود ندارد، بلكه عقل مستقل به‌واسطۀ اينكه اين روايت خود حاوي اتمام حجت و هدايت بدين واسطه براي دين خداست، بر آن صحه مي‌گذارد؛ آن‌سان كه در سيرۀ عقلا آب طلبيدن برخلاف ديگر درخواست‌ها امري آميخته با ذلت نيست.