كانت و داكينز؛ سنجش تفاسير پيشا/ پسا تكاملي از طبيعت و اخلاق

كانت به عنوان فيلسوفِ پيشاتكاملي شناخته مي‌شود. زيرا محتويات متضاد با نظريه‌ي تكامل در نظام طبيعت‌شناختي و نيز در دستگاه اخلاقي او مشهود است؛ به نحوي كه مي‌توان مضاميني همچون محوريت اراده و نقش گسترده‌ي عقلانيت در نگاه او را در تقابلي صريح با اخلاق تكامل‌گرايانه- كه مبتني بر بخت، سازگاري و جهش طبيعي است- شناخت. با اين حال، امكان تبادل رأيِ همراه با توافق نسبي ميان اخلاق كانتي و تكاملي ذاتا منتفي نبوده و به درك و استماع ما از آغاز و انجام اخلاق به روايت دو نظريه وابسته است. در اين طريق، اگر طبيعت را مايل به توسعه‌ي حيات اخلاقي انسان بدانيم، يا اراده‌ي خويش‌فرماي آدمي را انكار كنيم، از كانت فاصله گرفته‌ايم؛ اما با اقرار به صبغه‌ي وحشي طبيعت، يا به قول داكينزْ با نظر به مقاومتِ خودخواهانه‌ي طبيعت در برابر اخلاق و متقابلا با تشريح نقاطِ برتري اراده‌ي انسان بر سوائق و غرايزش، هم‌سخني قابل مشاهده‌اي را ميان دو نظريه برقرار ساخته‌ايم. با اين وصف و در تبادل با ايده‌اي امروزي ژن خودخواه، قانون اخلاقي كانت و اراده‌اي كه واضع آن است، به عنوان يك محصول فرهنگي- تكاملي و عاملِ بقاي موجه براي نوع انساني تفسير مي‌شود.