تأملي در شرح چند بيت از قصايد خاقاني

قصايد خاقاني از دشوارترين و ديرياب‌ترين اشعار فارسي است و از ديرباز تاكنون شروح فراواني بر آن ها نوشته شده است. درباره‌ عوامل اين ديريابي و آنچه موجب دشواري فهم دقيق اشعار او شده است، بسيار گفته شده و تلاش‌هاي فراواني براي رفع اين دشواري‌ها انجام گرفته است. با وجود اين و علي‌رغم تلاش‌هاي ارزشمند شارحان و خاقاني‌پژوهان، همچنان گره برخي از ابيات قصايد خاقاني ناگشوده مانده است و معاني ارائه‌شده از سوي شارحان براي اين ابيات، قانع‌كننده به نظر نمي‌رسد. بخشي از اين ابهام‌ها مربوط به شيوه‌ خاص خاقاني در ساختن واژه‌ها و تركيب‌ها و برخي ديگر مربوط به شيوه‌ خاص وي در به كار بردن واژه‌ها، فعل‌ها و عبارت‌ها و... است كه طرزي غريب به وجود آورده است؛ اما ابهام برخي ديگر از ابياتش، ناشي از خوانشِ نادرست آن هاست. در مقاله‌ حاضر كوشيده‌ايم با كمك شواهدي از ادب فارسي و شعر خاقاني و در يك بيت استفاده‌شده در يكي از متون توصيفي موازي، ابهام برخي از ابيات قصايد وي را برطرف كنيم. بر اين اساس به توضيح و تشريح چند بيت كه با وجود توضيحات شارحان معناي آن ها همچنان مبهم مانده است، مي‌پردازيم. نيز با اصلاحِ خوانش يك بيت كه از رهگذر بدخواني دچار ابهام شده‌ است، مي‌كوشيم معناي قابل ‌قبولي براي آن ارائه كنيم.