بررسي اثربخشي آموزش راهبردهاي شناختي بر اضطراب امتحان و خودكارآمدي ادراك‌شدهٔ دانش‌آموزان دختر

زمينه و هدف: اضطراب امتحان، سلامت رواني و كيفيت زندگي دانش‌آموزان را تهديد مي‌كند. هدف پژوهش حاضر، تعيين اثربخشي آموزش راهبردهاي شناختي بر اضطراب امتحان و خودكارآمدي ادراك‌شدهٔ دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه بود.روش‌بررسي: روش پژوهش، نيمه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون، پس‌آزمون و پيگيري سه‌ماهه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماري را دانش‌آموزان دختر مدارس متوسطهٔ شهر تهران در سال ۱۳۹۸ تشكيل دادند كه ۲۸ نفر (براي هر گروه) با استفاده از روش نمونه‌گيري دردسترس از افراد واجد شرايط براساس نمرهٔ خط برش (نمرهٔ ۵۰) پرسش‌نامهٔ اضطراب امتحان (ابوالقاسمي و همكاران، ۱۳۷۵) انتخاب شدند. سپس با همگن‌سازي رشتهٔ تحصيلي به‌صورت تصادفي در گروه آزمايش و گروه گواه قرار گرفتند. ابزارها جمع‌آوري داده‌ها، مقياس خودكارآمدي (شرر و همكاران، ۱۹۸۲) و پرسش‌نامهٔ اضطراب امتحان (ابوالقاسمي و همكاران، ۱۳۷۵) بود. پنج جلسه آموزش راهبردهاي شناختي صرفاً براي گروه آزمايش اجرا شد. تحليل داده‌ها با استفاده از روش تحليل واريانس با اندازه‌گيري‌هاي مكرر و آزمون تعقيبي بونفروني در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ در سطح معناداري ۰٫۰۵ صورت گرفت. يافته‌ها: آموزش راهبردهاي شناختي براي گروه آزمايش موجب كاهش اضطراب امتحان درمقايسه با گروه گواه شد (۰٫۰۰۲=p). آموزش راهبردهاي شناختي براي گروه آزمايش سبب افزايش خودكارآمدي ادراك‌شده درمقايسه با گروه گواه شد (۰٫۰۰۱ p). مقايسهٔ ميانگين‌هاي مراحل پيش‌آزمون با پس‌آزمون و پيش‌آزمون با پيگيري براي متغير اضطراب امتحان معنادار بود (۰٫۰۰۱ p)؛ همچنين براي اين متغير تأثير مثبت آموزش راهبردهاي شناختي در گروه آزمايش و ماندگاري اين تأثير در مرحلهٔ پيگيري معنادار بود (۰٫۰۰۱ p)؛ ميانگين‌هاي مراحل پيش‌آزمون با پس‌آزمون و پيش‌آزمون با پيگيري براي متغير خودكارآمدي معنادار بود (۰٫۰۰۱ p)؛ همچنين تأثير مثبت آموزش راهبردهاي شناختي در گروه آزمايش در مرحلهٔ پيگيري تداوم داشت (۱٫۰۰۰=p). نتيجه‌گيري: آموزش راهبردهاي شناختي مناسب، سعي در افزايش يادگيري و درك و تمركز دانش‌آموزان دارد؛ ازاين‌رو عملكرد دانش‌آموزان را بهبود مي‌بخشد؛ درنتيجه، اضطراب امتحان دانش‌آموزان كاهش مي‌يابد و موجب افزايش خودكارآمدي مي‌شود.