كتاب، كتابخانه و كتابداري كودك و نوجوان در پايان ‌نامه‌ها و رساله‌‌هاي ايران

هدف: شناسايي و تحليل كمّي و كيفي پايان‌ نامه‌هاي با موضوع كتاب، كتابخانه و كتابداري كودك است.روش: روش، تحليل محتواست و تلاش شده با گردآوري و تحليل داده‌هاي 379 پايان‌نامه‌ با موضوع كتاب، كتابخانه و كتابداري كودك از سال 1395 تا 1401، گزارش كمّي و كيفي از آنها به دست دهد.يافته‌ها: پايان‌نامه‌ها‌ در دو مقوله اصلي، «كتاب‌ و گونه‌هاي ادبي» با 11 زيرمقوله و «ترويج و خدمات‌رساني كتاب» با 9 زيرمقوله، جاي گرفتند. يافته‌ها نشان داد از ابتداي تدوين اين منابع، گونه‌ها و انواع ادبيات افت و خيزهايي داشته، اما كمبود پژوهش در كتاب تصويري و گونۀ پرطرفدار فانتزي ميان نوجوانان نااميدكننده است؛ فراواني پايان‌نامه در چهار رشته و گرايش: زبان و ادبيات فارسي (به ويژه با وجود گرايش ادبيات كودك)، علوم تربيتي (براي تأثير كتاب و قصه‌گويي در آموزش)، علم اطلاعات و دانش‌شناسي (به خاطر ترويج مطالعه و وظيفه مهم ارائه خدمات به كودك) و زبان‌هاي خارجي (با تأكيد بر شيوه‌هاي ترجمه و آموزش زبان با قصه‌گويي) قابل انتظار است؛ اما بي‌رغبتي كتابداران به پژوهش در قصه‌گويي (پربسامدترين زيرمقوله) و نيز تعداد كم پژوهش در ترويج مطالعه، به عنوان يكي از مهمترين دغدغه‌هاي اين رشته، هشداردهنده است. در اين پژوهش تحليل محتوا و روش كتابخانه‌اي به سبب ماهيت متون ادبي، پُراستفاده‌ترين روش بوده است. همچنين به نظر مي‌رسد كسب نتيجه‌اي متقن و بي‌شبهه در اختصاص يكي از چهار رويكردِ: موضوع‌محور، متن‌محور، مسئله‌محور و تطبيقي به پايان‌نامه‌ها‌، نيازمند نظر انتقادي متخصصان ادبيات كودك باشد.نتيجه‌گيري: در پژوهش حاضر، علاوه بر نگاه متفاوت در تشخيص موضوع و زيرموضوع پايان‌نامه‌ها تا سه سطح، و نيز تعيين آثار و پديدآوران مورد پژوهش، بررسي آنها از جنبۀ چهار رويكرد پژوهشي (مسئله‌ محوري، موضوع‌ محوري، متن ‌محوري و تطبيقي) نيز صورت گرفته است.