خط‏ مشي ناشران در انتخاب موضوع كتاب‏ هاي تأليفي چاپي كودكان و نوجوانان و تحليل موضوعي آنها بر اساس نظام رده ‏بندي دهدهي ديويي در فاصله زماني 1400-1358

هدف: ناشران با انتشار كتاب‏ هايي با موضوع هاي متنوع مي‏توانند بر غناي مجموعه انتشاراتي خود بيفزايند. در ميان انواع ناشران، ناشران كتاب كودك و نوجوان با توجه به اهميت اين دوره سني، با انتشار كتاب‏ هايي در زمينه ‏هاي مختلف نقش بسزايي در پرورش و رشد قوه تخيل كودكان و نوجوانان و ارضاي حس كنجكاوي آنها ايفا مي ‏كنند. هدف پژوهش حاضر واكاوي خط‏ مشي ناشران در انتخاب موضوع كتاب‏ هاي تأليفي چاپي كودكان و نوجوانان و تحليل موضوعي آنها بر اساس رده‏ بندي دهدهي ديويي در سال‏هاي 1400-1358 است. روش پژوهش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع كاربردي است. اين پژوهش با دو رويكرد كمي و كيفي انجام شده است. در رويكرد كمي، به منظور تحليل موضوعي كتاب‏ هاي كودكان و نوجوانان بر اساس رده ‏بندي دهدهي ديويي از روش مشاهده سندي استفاده شده است. به منظور تحليل خط‏ مشي انتخاب موضوع ناشران كودك و نوجوان از روش نظريه داده‌بنياد (گراندد تئوري) استفاده شده است. براي تحليل موضوعي كتاب هاي كودكان و نوجوانان، فهرست‌برگه ‏هاي كتاب‏ هاي تأليفي چاپي ناشران مورد مطالعه، موجود در كتابخانه ملي و كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان مورد مطالعه قرار گرفت. همچنين، به منظور مطالعه خط‏ مشي انتخاب موضوع ناشران، مصاحبه نيمه‌ساختاريافته با 12 ناشر انجام شد كه داده ‏ها در سه مرحله كدگذاري، تجزيه و تحليل شدند.يافته‌ها: نتايج پژوهش حاضر نشان داد كه در فاصله زماني 1400-1358، ناشران كتاب كودك و نوجوان، در مجموع بيشترين توليد كتاب را در رده موضوعي 890 (رده ادبيات فارسي) داشته‏ اند و نتايج بررسي محتواي كتاب‏ هاي كودكان و نوجوانان بيانگر آن است كه كتاب‏ هايي با موضوعات اجتماعي و مذهبي همواره در انتخاب موضوع مورد توجه ناشران بوده است. همچنين نتايج نشان داد كه كتاب‏ هاي علمي، اخلاقي، تربيتي، روانشناسي و كتاب‏ هاي مرجع براي انتشار كمتر مورد توجه قرار گرفته‏ اند. مطابق با يافته‏ هاي پژوهش، اقتضائات جامعه و درخواست هاي مخاطبان در انتخاب موضوع براي نشر كتاب همواره مورد توجه ناشران بوده است. علاوه‌براين، نتايج اين پژوهش نشان داد كه مقوله‌هاي انتخاب موضوع، خط‏ مشي و برنامه ‏ريزي، گرايش هاي موضوعي، تعامل و ارتباط و نگرش و ديدگاه ناشران از عوامل مؤثر در انتخاب موضوع است.نتيجه‌گيري: يافته‏ هاي پژوهش تصويري از وضعيت نشر كتاب كودك و نوجوان در موضوع‏ هاي مختلف در چهار دهه اخير را نشان مي‌دهد. همچنين نتايج حاصل از تحليل مصاحبه ‏‏ها، پس از كدگذاري، در قالب مدل پارادايمي قرار گرفته و مدل خط‏ مشي انتخاب موضوع ناشران بر اساس آن شكل گرفته است كه اين خود مي تواند تصويري از نشر كتاب كودك و نوجوان در سه دهه اخير براي تحليل و برنامه‏ ريزي به دست دهد. شناسايي عوامل مؤثر بر نشر كتاب كودك و نوجوان، به ناشران كمك مي ‏كند تا ضمن شناخت اين عوامل و نيز چالش‏ ها و محدوديت ‏ها، گام‏ هايي در جهت بهبود وضعيت نشر كتاب كودك و نوجوان و تنوع موضوعي بردارند.