اصطلاح شناسي «قضية في واقعة» و شبهه زدايي از آن

يكي از تعابير استنادشده در كتب فقهي در دلالت‌سنجي روايات، اصطلاح «قضية في واقعة» است كه فقها با تكيه بر آن برخي از احاديث خاص را براي استنباط حكم كلي غيرقابل ‌استدلال دانسته‌‌اند. در لابه‌لاي كتب فقهي متقدمان به برخي از زواياي اين اصطلاح اشاراتي شده است. در نوشتۀ حاضر، كه به‌روش كتابخانه‌اي و توصيفي‌تحليلي انجام گرفته، نخست مفهوم و كاربرد و ثمرۀ «قضيّة في واقعة» بررسي و سپس اشتباهات مرتبط با اين اصطلاح تبيين شده است. دلالت حديث بر فعل معصوم يا حكايت فعل توسط معصوم، عدم‌قصد تشريع از فعل و حكايت فعل و عدم‌قابليت جمع عرفي، ازجمله مقوّمات «قضيّة في واقعة» است. صدور فعل در پاسخ به سؤال راوي و اشارۀ راوي به استمرار فعل توسط معصوم، ازجمله قرايني است كه دلالت مي‌كند فعل يا حكايت فعل در مقام تشريع و تبيين حكم شرعي صادر شده است.