توسعه‌ شاخص تركيبي به منظور ارزيابي وضعيّت زيرساخت‌هاي آبرساني و فاضلاب شهري

در جهان امروز كه بيش از نيمي از جمعيّت آن در شهرها سكونت دارند و فعاليّت‌هاي اقتصادي تا حد زيادي متمركز بر شهرها است، برخورداري از سطح مطلوبي از زيرساخت‌هاي آبرساني و فاضلاب شهري پيش‌نياز رشد و توسعه‌ي اقتصادي و اجتماعي و جلوگيري از وقوع بسياري از بيماري‌ها و مشكلات بهداشتي بحساب مي‌آيد. علي‌رغم اين موضوع تابحال وضعيّت زيرساخت‌هاي آبرساني و فاضلاب شهري در ايران مورد ارزيابي جامعي قرار نگرفته و اين خلاء باعث شده است تا هم اكنون شناخت دقيقي از وضعيّت اين زيرساخت‌ها و جوانب آن‌ها‌ در نواحي مختلف ايران وجود نداشته باشد. در همين راستا در اين مطالعه ابتدا با استفاده از يك تعميم غيرپارامتريك از روش تحليل پوششي داده اقدام به ساخت شاخص تركيبي به منظور ارزيابي وضعيّت زيرساخت‌هاي آبرساني و فاضلاب شهري براي تمامي استان‌هاي ايران در بازه‌ 1390 الي 1400 شده است و سپس با استفاده از الگوي اثرات تصادفي عوامل مؤثر بر وضعيّت زيرساخت‌هاي مذكور مورد بررسي قرار گرفته است‌. بر اساس نتايج، استان‌هاي مركزي ايران نظير اصفهان، يزد و سمنان اغلب از وضعيّت مطلوبي از حيث زيرساخت‌هاي مذكور برخوردار هستند و در عوض برخي استان‌هاي نسبتاً محروم نظير گلستان و سيستان و بلوچستان در كنار برخي از مراكز اقتصادي و جمعيّتي نظير خوزستان، بوشهر و فارس از جمله استان‌هايي هستند كه وضعيّت نازلي از حيث زيرساخت‌هاي مذكور دارند. مطابق با نتايج الگوي اثرات تصادفي دو عامل شهرنشيني و عملكرد بودجه عمراني مهم‌ترين محرّك‌هاي ارتقاء زيرساخت‌هاي آبرساني و فاضلاب شهري هستند؛ در حالي كه تراكم جمعيّت شهري اصلي‌ترين عامل در تنزل وضعيّت زيرساخت‌هاي مذكور بحساب مي‌آيد.