واكاوي جلوه‌هاي اعجاز بياني و زيباشناختي تكرار قصه‌ها در قرآن

تكرار قصه‌ها در قرآن از مسائلي است كه موجب پرسش‌ها و شبهه‌هايي از سوي برخي خاورشناسان غير مسلمان و مسمانان نوانديش گرديده است. آنها به‌پندار خويش، تكرار قصه‌ها در قرآن را لغو و در تعارض و ناسازگاري با فصاحت و بلاغت و اعجاز دانسته و تكرار را موجب اضطراب و تزلزل در اسلوب شمرده‌اند و به‌دنبال آن، غير وحياني بودن قرآن را نتيجه گرفته و آن را ساخته ذهن شخص پيامبر اسلام (ص) معرفي كرده‌اند. با پژوهش‌هاي سامان‌يافته اثبات مي‌گردد كه تكرارها در قرآن، به‌ويژه تكرار قصه‌ها، نه‌تنها بيهوده و ملال‌آور و ناسازگار با فصاحت و بلاغت و اعجاز نيست، بلكه از فنون ادبي و محسنات كلام به‌شمار مي‌آيد. تكرارهاي قرآن حكيمانه بوده و با دلايل و اغراض خاص و همگام با اهداف سوره‌ها تحقق مي‌پذيرد. در بررسي موارد تكرار قصه‌ها از نگاه اعجاز بياني به اين نتايج دست مي‌يابيم: اعجاز در اوج فصاحت و بلاغت، زيبايي‌هاي تكرار، تكميل تصويرهاي يك داستان، نگاه به قصه از زاويه‌هاي گوناگون، تنوع‌بخشي به روش‌هاي پيام‌رساني، وجود نظم و انسجام قوي در قصه‌هاي مكرر و تبيين يك موضوع با الفاظ متفاوت و ... . در هر تكراري در داستان‌هاي قرآن، يك يا چند غرض نهفته است كه تكرار را به زيبايي موجه مي‌نمايد.