ارزيابي اجتماع‌ پذيري فضاهاي عمومي‏‌ شهري، در محلات با الگوي كالبدي از پيش طراحي شده (نمونه محله‌‏سجاد مشهد)

اجتماع‏پذيري ازجمله چالش‌هاي فراروي فضاهاي شهري و از موضوعات مهم در توسعه پايدارشهري بشمار مي‏آيد. با اينكه درمنابع مختلف، از معيارهاي اجتماع‏پذيري سخن به ميان آمده‏است، اما توجه به شيوه‏ ارزيابي و ويژگي‌هاي زمينه‏اي، كمك شاياني در درك بهتر اين موضوع مي‏كند. براين اساس مطالعه پيش‏رو به دنبال آن است، اجتماع‏پذيري فضا را در محلاتِ با الگويِ كالبديِ از پيش طراحي شده، مورد بررسي قرار دهد. شاخص‌هاي تحقيق شامل5 دسته كالبدي، چيدمان فضايي، اجتماعي، عملكردي و آسايش‏محيطي و درقالب 22 متغير مي‏باشد. محدوده مورد مطالعه محله‏سجاد مشهد و مقياس مطالعه واحدهاي همسايگي واقع در آن شامل امين و مينا است. در گام اول با تكميل ۳۸۵ پرسشنامه از ساكنين، وضعيت حضورپذيري فضاي عمومي محله مورد سنجش قرار گرفت. نتايج بهره‏گيري از آزمون يومن‏ويتني بيانگر وجود تفاوت‌هاي معنادار درسطح محله درخصوص حضورپذيري فضا بود. در گام بعد سعي‏گرديد وضعيت معيارهاي اثرگذار بر حضورپذيري با استفاده از روش‌هاي مشاهده‏ ميداني، آمار استنباطي، تحليل فضايي و تحليل چيدمان فضايي، مورد سنجش قرار گيرد. برآيند اين ارزيابي نشان داد كه معيارهايي همچون توزيع جمعيت، انواع‏كاربري‌ها، تنوع كاربري‌ها و سلسله مراتب راه‌ها، به دليل اثرپذيري از طرح كالبدي، نقشي در بروز تمايزات اجتماع پذيري فضا در سطح محله ندارند. درمقابل معيارهايي همچون وضعيت مبلمان شهري و خدمات مرتبط با آن و همچنين معيارهاي چيدمان فضايي بيشترين اثرگذاري را در تفاوت‌هاي درون محلي اجتماع‏پذيري فضا دارند. از اينرو مطالعه حاضر، ضمن توجه به تفاوت‌هاي درون محلي و ضرورت پرداختن به آن، نحوه شكل‏بندي محلات به صورت خودرو يا از پيش طراحي شده را در اين ارزيابي دخيل مي‏داند و براين ادعاست اجتماع‏پذيري فضا در سطح محلات برحسب فرايند شكل‏گيري آن‌ها، الگوهاي متفاوتي را نشان خواهد داد و چنين امري مي‏بايست مد نظر برنامه‏ريزان قرار گيرد.