ارزيابي تاب‌آوري شهري در مقابل زلزله (مطالعه موردي: اسلام‌آباد غرب)

يكي از شناخته‌شده‌ترين و مخرب‌ترين سوانح طبيعي در دنيا و به‌خصوص در كشور ايران، زلزله مي‌باشد. بر همين اساس مسئله ارزيابي تاب آوري شهري در مقابل خطر زلزله كه در مطالعات شهري و شهرسازي يك مفهوم نسبتا جديد است، بسيار حائز اهميت مي باشد. طي دو دهه اخير جهت ارزيابي تاب آوري شهري در مقابل خطر زلزله، روش هاي متعدد تصميم گيري چندمعياره (MCDM) مبتني بر سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) توسعه يافته است. همچنين در سال هاي اخير، تئوري منطق فازي در مطالعات مربوط به مخاطرات طبيعي مانند زلزله، كارايي زيادي داشته و به كمك آن مي توان عدم قطعيت موجود در تشخيص الگوها را مدل سازي نمود و تا حد ممكن به شيوه تشخيص انساني نزديك شد.بر همين اساس مسئله ارزيابي تاب‌آوري شهري در مقابل خطر زلزله بسيار حائز اهميت مي‌باشد. در اين پژوهش كه با هدف ارزيابي تاب‌آوري شهر اسلام‌آبادغرب در مقابل خطر زلزله انجام شده، از دو مدل تلفيقي تركيب خطي وزني (WLC) و عملگر فازي گاما (Gamma) استفاده شد. همچنين جهت وزن‌دهي متغيرها از روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) استفاده شده است. جهت ارزيابي تاب‌آوري شهر اسلام‌آبادغرب در مقابل زلزله با استفاده از دو مدل تلفيقي تركيب خطي وزني و عملگر گاما با مقادير 0.3، 0.5 و 0.9، نقشه‌هايي در پنج كلاس با ميزان تاب‌آوري خيلي‌كم، كم، متوسط، زياد و خيلي‌زياد تهيه شد. از طرفي جهت ارزيابي دقت و صحت نقشه‌هاي ايجاد شده توسط مدل‌هاي مذكور از نتايج شاخص مجموع كيفيت (QS) استفاده شد. نتايج محاسبات ارزيابي دقت نشان داد كه، مقدار شاخص مجموع كيفيت (QS) نقشه‌هاي توليد شده توسط عمگلرهاي گاماي 0.3، 0.5، 0.9 و مدل WLC به‌ترتيب 0.051، 0.052، 0.138 و 0.611 مي‌باشد. با توجه به بيشتر بودن مقدار QS مدل WLC نسبت به مقدار QS عملگرهاي گاماي 0.3، 0.5 و 0.9، نتيجه‌گيري مي‌شود كه كارآمدترين و دقيق‌ترين مدل براي ارزيابي تاب‌آوري شهر اسلام‌آبادغرب در مقابل زلزله، مدل WLC مي‌باشد. همچنين نقشه پهنه‌بندي تاب‌آوري توليد شده توسط مدل WLC نشان داد كه نواحي غربي و جنوبي شهر اسلام‌آبادغرب از بيشترين ميزان تاب‌آوري در مقابل زلزله برخوردار است و كمترين ميزان تاب‌آوري مربوط به نواحي شرقي و شمال شرقي شهر مي‌باشد.