انتفاء هدف قرارداد در حقوق اسلام و ايران (مطالعه تطبيقي با حقوق انگليس)

بعد از انعقاد قرارداد، ممكن است حوادثي رخ ‌دهد كه هدف معامله براي طرفين قرارداد برآورده نشود و انجام آن براي يكي يا هر دو طرف معامله بي ثمر گردد. اين فرض در حقوق كامن لا، تحت عنوان«انتفاء هدف يا عقيم شدن هدف قرارداد» بررسي مي‌شود كه براساس آن، طرفي كه به هدفش نرسيده از اجراي تعهد معاف مي‌شود.مباني متعددي براي اين تئوري در حقوق انگليس شمارده شده است. در حقوق اسلام و ايران مبحث مستقلي در اين باره مطرح نشده است اما آيا پذيرش چنين ديدگاهي بر طبق مباني فقهي و اصول حقوق ايران، ممكن است؟ اين تئوري در اين نظام حقوقي با چه مبنايي پذيرفته شده است. ممكن است در نگاه اوليه، استناد به اين تئوري در فقه اسلامي و حقوق ايران به جهت تقابل با اصل لزوم و استحكام معاملات (اوفوا بالعقود) سخت به نظر برسد. ولي بررسي دقيق منابع فقهي و ملاكات مواد قانوني نشانگر آن است كه مي توان همانند حقوق كامن لو ، به اين دكترين استناد كرد. اين جستار با روش توصيفي- تحليلي و استنباطي روشن مي سازد كه با چه شرايط و رويكردي مي‌توان به اين تئوري در فقه اسلامي و حقوق ايران استناد نمود.