كيفيت علم به وقوع نتيجه مجرمانه (در پرتو مفهوم معرفت شناختي علم)

علم به وقوع نتيجه دو نقش متفاوت در تشكيل عنصر رواني جرم ايفا مي كند؛ يكي در جرايم عمدي مقيد موضوع بند ب و پ ماده ۲۹۰ و ۱۴۴ قانون مجازات اسلامي مصوب ۱۳۹۲ به عنوان «قصد غير مستقيم»، جانشين يا دال بر قصد نتيجه مجرمانه فرض مي گردد و دوم به عنوان شرط تحقق قصد مستقيم نتيجه مجرمانه در تمام جرايمي ميباشد كه وجود اين قصد، قانوناً براي تحققشان ضروري است مراد ما از علم به وقوع نتيجه شق دوم آن است. علم به وقوع حتمي يا احتمالي ،نتيجه پيش شرط تحقق قصد نتيجه مجرمانه است و اين قصد صرفاً در نزد فردي قابليت وجود دارد كه به وقوع نتيجه از رفتارش آگاهي داشته باشد. بر اساس مفهوم معرفت شناختي علم يعني باور» موجه صادق»، آگاهي به وقوع نتيجه زماني رخ ميدهد كه عملاً وقوع نتيجه حتمي يا احتمالي بوده و مرتكب رفتار نيز بر اساس دلايل منطقي و شواهد عيني چنين قطعيت يا احتمالي را تصديق كرده باشد. در فرضي كه نتيجه رفتار ارتكابي حتمي يا احتمالي نيست و يا مرتكب در خصوص حتميت يا احتمال وقوع نتيجه فاقد باور بوده يا اعتقادش در ارتباط با آن غير موجه باشد وي نسبت به اثر رفتار و تحقق نتيجه فاقد آگاهي است در نتيجه با انتفاي علم عنصر رواني مخدوش و تحقق جرم قابل تصور نيست.