تحليل شاخص ‌هاي تاب‌آوري شهري در برابر سيلاب با رويكرد آينده ‌پژوهي مطالعه موردي: كلان ‌شهر تهران

تاب آوري شهري به ظرفيت يك سيستم شهري براي بازيابي كامل از بلاياي پيش بيني نشده اشاره دارد. هدف اين پژوهش تحليل شاخص هاي تركيبي تاب‌آوري كلان شهر تهران در برابر سيلاب با رويكرد آينده پژوهي است. اين پژوهش از لحاظ هدف كاربردي و از نظر روش به‌صورت توصيفي – تحليلي با رويكرد آينده پژوهي است. داده ها و طلاعات از منابع پيمايشي، كتابخانه اي و اسنادي جمع آوري گرديد و با داده هاي مصاحبه هاي كارشناسان و متخصصان در حوزه برنامه ريزي شهري تلفيق شد. در اين مقاله اعضاي پانل از طريق نمونه گيري غيراحتمالي هدفمند انتخاب شدند كه در آن 88 نفر از افراد داراي تخصص كافي در موضوع تحقيق انتخاب شدند. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه متغيرهاي استقلال نهادها، حكمروايي، روابط نهادي، بستر نهادي و سطح تحصيلات بالاترين رتبه‌هاي تأثيرگذاري و متغيرهاي مالكيت ساكنان، قيمت مسكن، كيفيت كوچه و معابر، مساحت قطعات، تعداد افراد تحت پوشش بيمه و تراكم ساختماني بالاترين رتبه‌هاي تأثيرپذيري كلي را دارند. در خصوص ابعاد پنج‌گانه تحقيق نيز رتبه‌هاي تأثيرگذاري به ترتيب به ابعاد اجتماعي، نهادي، كالبدي، اقتصادي و زيست محيطي تعلق دارد. در حالت كلي از ميان 31 متغير بررسي‌شده اين پژوهش، 13 متغير سطح تحصيلات، نرخ باسوادي، جمعيت فعال، بستر نهادي، روابط نهادي، عملكرد نهادها، حكمروايي، استقلال نهادها، تراكم جمعيت، درصد شهرنشيني، نرخ اشتغال، مهاجرت و سطح درآمد به‌عنوان متغيرهاي كليدي مؤثر بر تاب‌آوري شهري در برابر سيلاب انتخاب شده‌اند. هرگونه برنامه‌ريزي براي تاب‌آوري كلان شهر تهران بايد نقش كليدي عوامل مذكور را موردتوجه قرار داد. اين متغيرها در افزايش تاب‌آوري كلان شهر تهران داراي قدرت نفوذ بالا و وابستگي پاييني هستند و اولويت اول در تاب آور نمودن كلان شهر تهران به‌حساب مي‌آيند.