ظرفيت‌سنجي اسناد آرشيوي ارتباطات اجتماعي به‌منظور مطالعه تاريخ اجتماعي (نمونه آزمايشي: تحول اجتماعي آبادان)

هدف اين مقاله، بررسي ظرفيت مطالعه تاريخ اجتماعي معاصر بر شالوده اسناد آرشيوي ارتباطات اجتماعي است. مسئله‌اي كه بر پايه يك اصل بديهي در اين مقاله مورد سنجش قرار مي‌گيرد به مفهوم ارتباطات بازمي‌گردد. از آن‌جا كه زندگي اجتماعي انسان در تعاملات و ارتباطات با ديگران معنا مي‌يابد، آيا مي‌توان گفت كه مطالعه مفهومي و تحليل مضمون مسائل مربوط به ارتباطات اجتماعي، موجب گره‌گشايي از كل ابعاد پنهان تاريخ اجتماعي مي‌شود؟ بدين‌منظور، فرض مطروحه را در يك نمونه آزمايشي مورد سنجش قرار داديم. از آن‌جا كه آبادان، به دليل تحولات صنعتي و به‌كارگيري مؤلفه‌هاي تمدني مدرن، يكي از پيشگامان تحول اجتماعي ايران معاصر بود، الگوي مناسبي براي ظرفيت‌سنجي اين آزمايش پژوهشي، در مطالعه اين تحولات و تسري روش‌شناختي به ساير نقاط، ايجاد مي‌كند. به‌منظور بررسي فرض پيش‌گفته، ابتدا مفاهيم مشترك ارتباطاتي از تعدادي دايره‌المعارف بين‌المللي ارتباطات مستخرج شد. در مرحله بعد تعداد 6128 سند آرشيوي مربوط به مسائل شهر آبادان با جست‌وجو در نرم‌افزار «رسا» سازمان اسناد و كتابخانه ملي از طريق توصيفگر «آبادان» به‌دست آمد و طي چند مرحله اسناد ارتباطاتي مقارن با مطالعه تاريخ اجتماعي تصفيه و تحصيل شد. نتايج به‌دست آمده حاصل از ديدگاه استادان ارتباطات به‌طور كلي نشان مي‌دهد كه مطالعه اسناد آرشيوي ارتباطات اجتماعي در روشن‌سازي بيش از نيمي (54/71 درصد) از مسائل مربوط به تاريخ اجتماعي مؤثرند.