آيين‌هاي مرگ در تمدن ايراني با تكيه بر شاهنامه فردوسي

سرچشمه‌ مرگ را هم‌زمان با منشأ حيات بايد جست‌وجو كرد. در فرهنگ اساطيري و باستاني ايران به مسأله‌ مرگ و اعتقاد به سراي باقي و بهشت و دوزخ اشاره شده‌‌است. مطالعه‌ پيشينه‌ انسان ناظر بر آميختگي مرگ و زندگي است و به تبع آن ديدگاه‌هاي متفاوتي در پيوند ميان مرگ و زندگي وجود دارد. برخي مرگ و زندگي را مانند شب و روز جز ذات جدايي‌ناپذير طبيعت دانسته‌اند و گروهي ديگر مرگ را در مقابل زندگي قرارمي‌دهند و اعتقاد دارند كه تقابل و تضاد ميان اين دو پديده، بنيادي‌ترين تضادي است كه در انسان و ساير موجودات وجود دارد. به هر حال، مرگ و زندگي چه در كنار هم و چه در تقابل با هم باشند، همراهان جدايي‌‌ناپذير يكديگرند. جدايي‌‌ناپذيري مرگ و زندگي از اصول بنيادي هستي است. زندگي با مرگ به نتيجه مي‌رسد و از طريق همين مرگ است كه زندگي معنا و مفهوم پيدا مي‌كند. تنها در سايه‌ مرگ است كه مي‌توان به شناخت زندگي دست‌ يافت؛ زيرا با مرگ، حقيقتي كه آن را زندگي مي‌دانيم به صورتي منطقي و معيّن پايان مي‌پذيرد؛ بنابراين مي‌توان گفت چون هستيم مي‌ميريم؛ زيرا جوهر زندگي در كنار مردن قابل تشخيص ‌است. در اين مقاله برآنيم با تكيه بر شاهنامه‌ فردوسي، به بررسي مرگ و چگونگي برپايي مراسم سوگ، مدت سوگواري و آداب و رسوم مرتبط با آن و به چگونگي تدفين مردگان پرداخته‌مي‌شود و در ادامه به صورت گذرا به پديده‌ مرگ در باور مذاهب باستاني رايج در ايران باستان اشاره مي‌شود.