مقايسه تاثير كتاب‌درماني، فعال‌سازي رفتاري و شناخت‌درماني مبتني بر ذهن‌آگاهي بر كيفيت خواب زنان مبتلا به ديابت نوع دو: يك مطالعه نيمه‌تجربي

مقدمه: مبتلايان به ديابت نوع دو، اغلب كيفيت خواب ‏نامطلوبي را تجربه مي‌كنند كه اين امر مي‌تواند با ايجاد اختلال در ‏عملكرد متابوليك و عدم تحمل گلوكز بر شدت و مديريت بيماري و نيز بهزيستي روان‌شناختي بيماران تاثير بگذارد. با توجه به تاثير كتاب‌درماني، درمان فعال‌سازي رفتاري و شناخت‌درماني مبتني بر ذهن‌آگاهي بر كيفيت خواب در گروه‌هاي مختلف، اين پژوهش با هدف مقايسه اين سه مداخله بر كيفيت خواب زنان مبتلا به ديابت نوع دو اجرا شد. روش كار: اين پژوهش، نيمه‌تجربي با طرح پيش‌آزمون – پس‌آزمون با گروه كنترل و پيگيري سه ماهه بود. گروه نمونه 60 نفر از زنان  مبتلا به ديابت نوع دو‌‌ مراجعه كننده به كلينيك سجاد تهران در سه ماهه اول سال 1402 بود كه به روش هدفمند انتخاب و به‌طور تصادفي ساده در چهار گروه 15 نفره (سه گروه درماني و يك گروه كنترل) جاي‌گذاري شدند. مداخلات براي گروه‌هاي آزمايش اجرا شد و گروه كنترل مداخله‌اي نداشت. داده‌ها با شاخص كيفيت خواب پيتزبورگ بويس و همكاران (1989) در سه مرحله پيش‌آزمون، پس‌آزمون و پيگيري گردآوري  شدند. تحليل داده‌ها با آزمون تحليل واريانس با اندازه‌گيري مكرر و آزمون تعقيبي بونفروني در نرم‌افزار SPSS نسخه 22 انجام شـد.يافته‌ها: نتايج نشان‌دهنده تاثير معنادار هر سه مداخله در مراحل پس‌آزمون و پيگيري بر كيفيت خواب در سطح 0/05 بود (0/05≥P). همچنين در مراحل پس‌آزمون و پيگيري تفاوتي معنادار در سطح 0/05 (0/05≥P) بين تاثير شناخت‌درماني مبتني بر توجه آگاهي با درمان فعال‌سازي رفتاري و كتاب‌درماني بر كيفيت خواب مشاهده شد اما در مراحل پس‌آزمون و پيگيري بين تاثير درمان فعال‌سازي رفتاري با كتاب‌درماني در سطح 0/05 (0/05≥P) تفاوتي معنادار مشاهده نشد.نتيجه‌گيري: با توجه به تاثير و پايداري بيشتر شناخت‌درماني مبتني بر توجه آگاهي، اين مداخله مي‌تواند براي بهبود كيفيت خواب نامطلوب ناشي از عوارض ديابت، به‌عنوان مداخله‌اي مكمل همراه با درمان‌هاي پزشكي رايج  اجراشود.