برهان نظم؛ طرحي شگفت، تنظيمي دقيق و طراحي هدفمند

از مباحث مهم در باب اثبات خداباوري تكيه بر ادلۀ يقين‌آور و اطمينان‌بخش است. دليل نظم به سبب درك آسان‌تر براي عموم بشر و داشتن قابليتي بالا براي رساندن مخاطب به مقصود، مورد اهتمامِ بيشتر خداباوران بوده است. اين نوشتار با روشي «تحليلي» درصدد ارائۀ نگاهي جامع به برهان «نظم» بوده تا با كنار هم قرار دادن سه رويكرد عقلي، نقلي و تجربي نشان دهد كه اين دليلْ جامعيت لازم براي اثبات خداي متعال و دست‌كم برخي از مهم‌ترين اوصاف كمالي وي (مانند علم، حكمت و قدرت مطلق) را دارد. حتي مي‌توان گفت: استفادۀ منابع ديني از شگفتي‌هاي عالم، بالاتر از حد يك دليل بوده و به‌مثابۀ يك فرايند باورساز، به «نظم و طراحيِ شگفت‌انگيز عالم» عنايت داشته است، فرايندي كه وسوسه‌هاي ممكن دربارۀ برهان يا دليل نظم را كنار مي‌زند و تا حدي پيش مي‌رود كه افراد مؤمن با ديدن و شنيدن اين شگفتي‌ها به‌واقع پي به خداي «لا شريك له» با تمام اوصاف كمالي مي‌برند.