تأملاتي در باب سخن منسوب به اميرالمؤمنين‌ (عليه‌السلام): «وجوده اثباته»

در يكي از خطبه‌هاي توحيدي كه از اميرالمؤمنين‌ (ع) در ميراث روايي ضبط شده، در ضمن توصيف حق تعالي، تعبير «وجوده اثباته» به‌چشم مي‌خورد. اين عبارت از جهت معنايي چندان سهل‌الوصول به‌نظر نمي‌آيد و براي راهيابي به معناي صحيحي از آن، علاوه بر تأمل و دقت در واژگان به‌كار رفته در آن و لحاظ آنها در بافت جملات خطبه، تجميع تعبيرات مشابه در ميراث عترت طاهره (ع) در كنار ملاحظات عقلي ضروري به‌نظر مي‌رسد. با لحاظ دو معناي «هستي» و «يافتن» براي وجود، تفاسير متعددي براي بيان امام (ع) قابل ارائه است كه برخي از آنها را انديشمندان شيعه، تفسيري صحيح از سخن امام (ع) تلقي كرده‌اند. در اين نوشتار، دوازده تفسير كه مي‌توانند قابل اعتنا باشند، تقرير و بررسي گرديده‌اند و در نهايت، «بداهت تصديقي خداوند» و «برهان وجودي» به‌مثابه دو تفسير از سخن امام (ع) بر ساير تفاسير رحجان داده شده‌اند. در اين ميان، به نظر مي‌رسد كه تفسير بيان امام (ع) به «بداهت تصديقي خداوند» بر «برهان وجودي» ترجيح دارد.