سنت تصويري سازه‌هاي مهندسي در تمدن و هنر اسلامي

سده‌هاي نخست تمدن اسلامي در ايران، اختراعاتي در عرصه‌ي‌ سازه‌هاي مهندسي انجام شده كه با جزئيات نوشتاري و تصويري، اطلاعات تكنولوژي را ثبت كرده‌اند. در كتاب “الجامع بين العلم و العمل النافع في صناعه الحيل” نوشته‌ي جزري (6 ه.ق)، چندين دستگاه با سازوكار (تكنولوژي) روز معرفي شده است. اين كتاب، يك كتاب جامع نظري و عملي مي‌باشد و دستگاه‌هاي ارائه شده در اين كتاب از لحاظ ظاهر و كارايي متفاوت بودند. امروزه دستورالعمل‌هاي تصويري آن، بخشي از سنت تصويري ايران را شامل مي‌شود. ضرورت و كاربرد چنين تحقيقاتي، آشنايي با پيشينه‌ي علمي و هنري گذشته‌ي هنر و تمدن اسلامي ايران است و شناخت سنت تصويرسازي علمي، استفاده از هنر و چگونگي آن را در سال‌هاي اوليه اسلامي در ايران نشان مي‌دهد. اين پژوهش يك تحقيق توصيفي بنيادي، به‌روش تطبيقي عرضي است. در اين مطالعه تلاش شده است آغاز سنت مصورسازي علمي و انتقال دانش توسط تصوير، با شرح و ارائه‌ي دستگاه‌ها، ارزيابي شود و شاخصه‌هاي هنر نقاشي ايران در تصاوير علمي كتاب جزري شناسايي و تبيين شود. نتيجه گرفته مي شود كه نگاره‌ها، علاوه بر ارزش هنري، تصاوير ارزشمندي هستند كه با رعايت شاخصه‌هاي سنتي هنر ايران در ارائه و شناخت وسايل مكانيكي عصر خود موفق بوده‌اند.