حوزه معنايي توصيفي اجر در قرآن كريم با تأكيد بر رابطه هم‌نشيني

امروزه حوزه‌هاي‌معنايي مورد ‌اقبال قرآن‌پژوهان قرار گرفته‌است. هرحوزه دربردارنده يك واژه كانوني‌ست كه الفاظي ديگر تحت عنوان واژگان‌كليدي اطراف آن قرارمي‌گيرند و يك حوزه مستقل را تشكيل مي‌دهند. هم‌نشيني از راهكارهاي بررسي حوزه‌هاي‌معنايي است؛ كه باآن مي‌توان به معناي دقيق واژگان دست‌يافت. واژه «اجر» دلالت بر پاداشي مي‌كند كه نتيجه طبيعي عمل انسانست؛ ولي اشاره‌اي به ميزان ونوع آن ندارد، اما هم‌نشيني‌اش با اوصاف مختلف كميت و نوع آن را بيان‌مي‌كند. هدف از پژوهش حاضر بررسي واژه‌ «اجر» با روش توصيفي تحليلي است، تا تاثير هم‌نشيني صفت‌ها و حد ومرزشان بر اجر مشخص شود.نگاهي به مؤلفه‌هاي‌معنايي اوصاف هم نشين«اجر» نشان داد، صفات مختلف هرچند در اصل كلي، دلالت برپاداش بزرگ و‌فراوان دارند، اما به تفاوت مراتب پاداش نسبت به عمل مورد نظر و انجام دهندۀ آن نيز اشاره دارند. در اين ميان صفت«عظيم» در‌صدر قراردارد، زيرا دلالت بر تكثير بصورت كيفيت و كميت و بالا رفتن شأن پاداش‌گيرنده‌اش دارد، و كسي مقدارش را نمي‌داند. اجركبير بيانگر كثرت نعمت‌هايي است كه خداوند به بندگان صالح خود مي‌بخشد. توصيف اجر به كريم مناسب مقام بشارت و بيانگر نفاست ذاتي پاداش و تكريم گيرنده پاداش است. صفات«حسنا» و«غيرممنون» كه به دنبال هم مطرح شده‌اند، دلالت بر نوعيت، جاودانه بودن و پاداش بي‌منت و تمام‌نشدني دارند. از طرفي ميان آياتي كه با كريم و حسن وصف شده نوعي مشابهت با اجركبير است؛ توصيف به كبير جايي است كه مقدار را از حيث زيادت نشان مي‌دهد و توصيف به حسن نگاه به طبيعت آن پاداش از نظر زيبايي و سعادت انسان بواسطه آن جزا دارد.