اندازه‌گيري و ارزيابي ريسك محيطزيستي آلاينده‌هاي منتشره از صنايع توليد گچ با تكنيك ويليام فاين

مقدمه: رشد تكنولوژي و صنعت از يك ‌سو رفاه را براي بشر به ارمغان آورده است، اما از سوي ديگر سبب ايجاد آلاينده‌هاي فيزيكي، شيميايي و بيولوژيك در محيط ‌زيست شده و با ايجاد شرايط نامطلوب در محيط كار، اساس زندگي سالم را به خطر انداخته است. ذرات معلق (PM)، اكسيدهاي گوگرد (SOx)، اكسيدهاي نيتروژن (NOx) و منوكسيد كربن (CO) از آلاينده ‌هاي معيار و مهم در آلودگي هوا هستند. در اين تحقيق، آلاينده‌هاي منتشره از دودكش صنايع گچ سمنان شامل منوكسيدكربن، دي ‌اكسيد گوگرد، اكسيدهاي نيتروژن، ذرات معلق (PM10) و ذرات خشك (Dry Dust) در پنج كارخانه گچ سمنان مورد مطالعه قرار گرفته است.مواد و روش‌ها: غلظت PM10 و ذرات خشك با استفاده از دستگاه سنجش ذرات (TCR Tecora) تعيين و براي اندازه‌ گيري آلاينده‌هاي گازي از دستگاه Testo 350 M/XL استفاده شده است. نمونه ‌برداري از دودكش صنايع و همچنين فضاي اطراف كارخانه‌ها در چهار نقطه صورت گرفته است. همچنين ارزيابي ريسك توسط تكنيك ويليام فاين كه يك روش ارزيابي ريسك سيستماتيك براي شناسايي خطرات محتمل، تخمين سطح ريسك در مديريت ريسك و كاهش آن به سطح قابل پذيرش مي‌باشد انجام گرفته است.نتايج: در اين مطالعه غلظت آلاينده گاز NOx بين 24.5 و ppm 39، SO2 بين 33.44 و ppm 321، CO بين 5 و ppm 100، مقدار PM10 بين 2.68 و µg/m3 97.66 و ميزان ذرات خشك بين 53.23 و mg/m3 31896 در پنج صنعت مورد بررسي گزارش شد. جهت ارزيابي محيط‌ زيستي با استفاده از تكنيك ويليام فاين 40 جنبه محيط‌زيستي شناسايي شد. براي آلاينده‌هاي CO،SO2 ، NOx،PM10  و ذرات خشك با توجه به عدد اولويت ريسك (RPN) محاسبه شده و طبق نتايج طول رده، 4 طبقه ريسك با عناوين ريسك خيلي بالا، بالا، متوسط و پايين به‌دست آمد. بر اساس رتبه ‌بندي انجام گرفته از 40 جنبه محيط زيستي مورد بررسي، فراواني رده پايين 22، رده متوسط 4، رده بالا 4 و رده خيلي بالا 10 گزارش شد. در واحدهاي گچ شماره 3 و 4، ريسك‌هاي ذرات معلق PM10 در زمره ريسك ‌هاي خيلي بالا قرار داشتند. همچنين ريسك مربوط به ذرات خشك در هر دو دودكش كارخانه شماره 5 در سطح خيلي بالا گزارش شد.بحث: غلظت منوكسيدكربن، دي اكسيد گوگرد، اكسيدهاي نيتروژن و ذرات خشك پايين‌تر از مقادير استاندارد سازمان حفاظت محيط‌ زيست مربوط به انتشار دودكش هستند (منوكسيد كربن: ppm 435، دي اكسيد گوگرد: ppm 800، اكسيدهاي نيتروژن: ppm 350 و ذرات خشك:  mg/m3600). مقدار PM10 بر مبناي استاندارد سازمان جهاني سلامت بالاتر از حد مجاز بود (µg/m350) در حالي كه بر مبناي آژانس حفاظت محيط زيست كمتر از حد مجاز است (µg/m3150). ورود ذرات معلق PM10 به اتمسفر و همچنين انباشت غبار در محيط اطراف كارخانه از مشكلات مهم محيط زيستي كارخانه‌هاي گچ است. بر اساس طبقه بندي انجام شده 55 درصد از جنبه‌ها در سطح ريسك پايين، 10 درصد در سطح ريسك متوسط، 10 درصد در سطح ريسك بالا و 25 درصد در سطح ريسك خيلي بالا قرار داشتند. در نهايت جهت كاهش سطح ريسك و براي مديريت مؤثر اين صنايع اقداماتي از قبيل تغيير سوخت مصرفي به سوخت پاك، پايش منظم كميت و كيفيت جريان گاز خروجي از دودكش صنايع، استفاده از ماسك‌هاي فيلتر‌دار به هنگام تماس با گرد و غبار، جايگزين كردن فيلتر‌هاي كيسه‌اي نوع ضربه‌اي با نوع جت‌پالس قابل ملاحظه است.