شناسايي رفتارهاي تعديلي و سازشي شهروندان اصفهان در مواجهه با جزاير حرارت شهري

مقدمه: با توسعه مناطق شهري و شهرنشيني، تغييرات قابل‌توجهي در پوشش زمين، زيرساخت‌ها و تراكم جمعيت رخ مي‌دهد كه باعث تغييرات در آب ‌و هوا و اقليم محلي مي‌شود. اين فرايند كه به عنوان اثر جزيره گرمايي شهري شناخته مي‌شود و به صورت عمده مسؤول گرمايش شهري است. ساكنان شهري نقش مهمي در رويارويي با چالش‌هاي گرمايش شهري و پرداختن به اثر جزيره گرمايي شهري دارند. به ‌عبارت‌ ديگر، اقدامات جمعي تك‌تك ساكنان شهري تأثير تجمعي بر گرمايش شهري دارد. هدف اصلي اين مطالعه، شناسايي و مقايسه رفتارهاي تعديلي و سازشي انسان‌هاي شهر اصفهان در مواجهه با جزاير گرمايي است.مواد و روش‌ها: براي جمع آوري اطلاعات از شهروندان، از روش اتفاقي- تصادفي استفاده شد و تعداد 100 فرد از جمعيت شهر اصفهان براي اين مطالعه انتخاب شدند. از افراد شركت‌كننده خواسته شد تا اطلاعات ادراك خود از تغييرات اقليمي، ميزان دسترسي به زيرساخت هاي شهري و همچنين رويكردهاي فردي مواجهه با دماي بالاي تابستان را بيان كنند. ميزان نزديكي به زيرساخت‌هاي شهري به خصوص شبكه حمل و نقل شهري و پارك هاي سبز و همچنين رتبه اتخاذ دو دسته رفتارهاي كاهش‌دهنده و سازگارشونده با دما در مقياس ليكرت جمع‌آوري شد. پس از جمع آوري اطلاعات پرسش‌نامه و اطمينان از روايي و پايايي آن، آمار توصيفي اطلاعات براي تفسير بهتر نتايج استفاده شد. از مدل رگرسيون خطي به منظور بررسي فاصله زماني افراد از زيرساخت هاي شهري و رتبه ي اتخاذ رفتارهاي متناسب با آن استفاده شد.نتايج: نتايج نشان داد كه بيش ترين تعداد افراد (29 نفر) در فاصله سني بين 38 تا 48 سال قرار داشتند. متوسط زمان رسيدن به اولين ايستگاه اتوبوس و مترو براي افراد موردنظر برابر با 21.65 دقيقه و به اولين پارك‌ شهري برابر با 20.35 دقيقه به دست آمد. از بين رتبه‌ هاي به ‌دست ‌آمده قطع اتصال وسايل برقي كه از آن‌ها استفاده نمي گردد با متوسط 2.83 بالاترين عدد متوسط رتبه بين عوامل كاهش دهنده دما در بين ۱۰ سؤال اين زمينه را به خود اختصاص داد. همچنين استفاده از لباس‌ هاي سازگار با دما مانند كلاه، پوشيدن لباس‌ هاي متناسب با دما و ماندن در خانه در ساعات بسيار گرم روز از جمله عواملي بودند كه بالاترين رتبه‌ هاي اختصاص‌يافته از عوامل سازگارشونده با دما را به خود اختصاص دادند. نتايج رگرسيون خطي نيز نشان داد كه نزديكي به زيرساخت ها به شكل معني داري بر رتبه هايي كه شهروندان به رفتارهاي انطباقي مي دهند اثرگذار است.بحث: بر اساس نتايج اين مطالعه، عملكرد بهينه افراد و بهبود اتخاذ روش‌هاي مقابله با دما در فصل تابستان به مجموعه‌اي از رويكردها چه در سطح فرد چه در سطح طراحي خانه و المان‌هاي مختلف آن و چه در زيرساخت‌هاي شهري كه فرد با آن سروكار دارد نياز است. اصفهان يكي از شهر هاي خشك و نيمه‌خشك در مركز ايران است كه در سال‌هاي اخير با مشكلات متعدد محيط‌زيستي به‌ خصوص كمبود آب و افزايش دما در فصول گرم مواجه بوده است. اين امر موجب شده تا تلاش‌هاي بي‌شماري براي افزايش تطابق با دما توسط گروه‌هاي اجتماعي و مديريتي از بخش برنامه‌ريزي شهري تا شهروندان صورت بگيرد. چنان چه فعاليت‌هاي صحيحي در خصوص انطباق با دماي افزايش‌يافته شهر صورت بگيرد مي‌توان انتظار داشت تقابل با افزايش دما در سال‌هاي آينده با كم ترين هزينه‌هاي محيط‌زيستي پذيرد. گرچه، بدون توجه به ادراك و شناخت شهروندان از اين پديده و عدم تلاش براي بهبود آن اين امر بسيار دشوار است.