هوسرل و مسأله‌ي هويات مشاهده‌ناپذير در فيزيك

هوسرل در بند ۴۰ تا ۵۲ رساله‌ي ايده‌هاي۱ با اتّكا بر مباني ايده‌ي پديده‌شناسي استعلايي، طرح‌واره‌اي از فلسفه‌ي فيزيك خود ارائه مي‌كند. ركن اصلي نظريه‌ي او، بحث از چيستي و هستي هويات مشاهده‌ناپذير و نظري در فيزيكِ رياضياتي است. او رأي خود را ضمن رد و نقض دو نظريه‌ي كيفيات اوليه ـ ثانويه و رئاليسم انتقادي بسط مي‌دهد و تلاش مي‌كند الگويي جايگزين پيشنهاد دهد. در اين مقاله، ابتدا با استناد بر متن ايده‌هاي۱ به بازخواني وجه آشكار و صريح نظريه‌ي هوسرل درباره‌ي هويات مشاهده‌ناپذير مي‌پردازيم، سپس با پيشنهاد چارچوبي معرفت‌شناختي مبتني بر پديده‌شناسي استعلايي، تلاش خواهيم كرد وجوه مبهم و مناقشه‌برانگيز نظريه‌ي هوسرل را تكميل و بازسازي كنيم. در اين راستا، استدلال خواهيم كرد كه هويات نظري در فيزيك، شأني «كلّي» دارند و به‌ همين جهت ضرورت دارد بحث از ماهيت آن‌ها با بهره‌گيري از آموزه‌ي «شهود مقوله‌اي» انجام شود. در ادامه، ضمن توجه به دو نحوه تحقق كلّي‌ها در نظر هوسرل (افلاطوني و كانتي)، با تأكيد بر نقش يك دادگي خيالي اوليه در تكوين كلي‌ها، هويات نظري را كلّي در معناي كانتي قلمداد خواهيم كرد و مزايا و محدوديت‌هاي اين تفسير را مورد ارزيابي قرار خواهيم داد.