از تقارن در چهره تا تقارن در مدل‌هاي علمي: تبيني تكاملي-شناختي از اهميت زيبايي و تقارن در علم

با اينكه دانشمندان زيادي از نقش والاي زيبايي و تقارن در علم سخن گفته‌اند فيلسوفان علم تقريبا جايي براي زيباشناسي در علم قائل نبوده‌اند. در سال‌هاي اخير شاهد توجه برخي فيلسوفان علم به نقش زيبايي و تقارن در علم بوده‌ايم. در نوشته‌ي حاضر ضمن اشاره به برخي از سخنان بزرگان علم درباره‌ي جايگاه زيبايي و تقارن در علم خواهيم ديد كه برخي آن را ملاكي بر صدق دانسته‌اند و برخي خير. پرسشي كه اين مقاله به آن مي‌پردازد اين است كه اصلاً علت روانشناختي توجه به زيبايي و تقارن در علم چيست. خواهيم ديد كه تشخيص تقارن در چهره نوعي سازگاري تكاملي است و محصول فرعي اين توجه به تقارن آن است كه در حيطه‌هايي خارج از دامنه‌ي سازگاري نيز اين گرايش گسترش يافته است. سپس نشان داده مي‌شود كه در نقاشي‌هاي چهره، هنرمند به نحوي از انحاء از ملاك‌هاي زيستي زيبايي چهره گذر مي‌كند. بنابراين امكان گذر از سطح زيستي وجود دارد. دعوي آخر مقاله آن است كه هرچند جست‌وجوي زيبايي و تقارن انگيزه‌اي براي كار علمي است اما ممكن است مانعي در رسيدن به صدق باشد. و اگر هنرمندان موفق به گذار از آن چه زيست‌شناسي ذهن‌شان به آنها ديكته مي‌كند شده‌اند دانشمندان نيز مي‌توانند چنين كنند.