مقدمه‌اي بر مدل‌هاي پيش بيني تغييرات اقليمي

امروزه، تغييرات اقليمي با تأثير بر محيط‌زيست و زندگي انسان، يكي از بزرگ‌‌ترين چالش‌‌هاي جهاني است. اين تغييرات، خسارات اقتصادي قابل توجهي به همراه داشته، اثرات مخربي بر محيط‌زيست، سلامت و رفاه انسان دارد. بنابراين، پيش‌بيني تغييرات اقليمي جهت مديريت و كاهش هزينه‌‌هاي مرتبط با اين اثرات از اهميت به سزايي بر‌‌خوردار است. يك گام‌‌ مهم در مطالعات تغيير اقليم، انتخاب مناسب‌‌ترين مدل براي كاهش عدم قطعيت مرتبط با پيش‌‌بيني پارامترهاي اقليمي است. لذا هدف اصلي اين مقاله، بررسي انواع مدل‌‌هاي پيش‌‌بيني تغيير اقليم است تا با شناخت بهتر اين مدل‌‌ها، پژوهشگران بتوانند بر اساس نيازها و اهداف خود، مناسب‌‌ترين و كارآمدترين مدل را انتخاب كنند. اين انتخاب صحيح، امكان برنامه‌‌ريزي بهتر و مقابله مؤثرتر با بحران‌‌هاي ناشي از تغييرات اقليمي را فراهم مي‌‌سازد. در اين پژوهش با جستجو در پايگاه‌‌هاي اينترنتي استنادي-علمي بيش از 80 مقاله مرتبط با مطالعات تغيير اقليم در ايران و جهان استخراج و بررسي شد. نتايج نشان داد كه مدل‌‌هاي پيش‌‌بيني تغييرات اقليمي شامل پنج دسته مدل‌‌هاي موازنه انرژي، مدل‌‌هاي تابشي-همرفتي يا مدل‌هاي تك ستوني، مدل‌‌هاي محدود شده ابعادي، مدل‌‌هاي سيستم زمين و مدل‌هاي گردش عمومي است. همچنين هيچ مدل واحدي وجود ندارد كه براي همه اهداف و مقياس‌‌هاي زماني و مكاني مناسب باشد. با اين حال، تمام مدل‌‌ها، در صورتي كه به درستي انتخاب و به كار گرفته شود، قادر به ارائه اطلاعات ارزشمندي در مورد سيستم اقليمي است. با توجه به تنوع گسترده مدل‌‌هاي اقليمي و اهميت شناخت آن‌‌ها اين پژوهش به بررسي انواع مدل‌‌هاي پيش بيني تغييرات اقليمي پرداخته است.