عوامل موثر بر رواناب در ديم زارهاي ناحيه نيمه خشك در شمال غربي

ب نقشي حياتي در افزايش توليد محصول در ديمزارهاي ناحيه نيمه خشك دارد. اين پژوهش به منظور تعيين عوامل موثر بر رواناب و ارايه رابطه اي براي پيش بيني آن انجام گرفت. اين مطالعه در شهرستان هشترود واقع در جنوب استان آذربايجان شرقي در شمال غربي ايران از سال 1384 تا 1385 انجام شد. براي انجام پژوهش، شبكه اي مربعي به مساحت 900 كيلومتر مربع از ديمزارهاي منطقه، انتخاب و به 36 شبكه مربعي به ابعاد 5 كيلومتر تقسيم شد. در هر شبكه كرت هاي رواناب به ابعاد 22.1 متر طول و 1.83 متر عرض در سه تكرار با فاصله 1.2 متر بر روي ديمزاري با شيب 9 درصد احداث شدند. در انتهاي كرت ها، وسايل جمع آوري رواناب قرار داده شد. ويژگي هاي باران بر مبناي داده هاي دستگاه باران نگار ايستگاه هواشناسي به دست آمد. بر اساس نتايج، مقدار رواناب در كرت ها تحت تاثير 23 رخداد باران طبيعي طي دوره مطالعه قرار گرفت. خاك منطقه عمدتا لوم رسي با نفوذپذيري متوسط و داراي تقريبا يك درصد ماده آلي و 13 درصد آهك هستند. مقدار رواناب در هر رخداد از 2.153 تا 49.377 ليتر در كرت تغيير كرد. مقدار رواناب همبستگي معني دار منفي (R= -0.85, p<0.001) با نفوذپذيري خاك داشت. نتايج نشان داد كه مقدار رواناب، با استفاده از يك رابطه رگرسيوني خطي بر اساس شن درشت، ماده آلي و آهك (R= -0.84, p<0.001) قابل پيش بيني است. وجود شن درشت، ماده آلي و آهك در خاك به طور معني داري سبب افزايش نفوذپذيري و در نتيجه كاهش رواناب گرديد.