ژيوشيمي و خاستگاه زمين ساختي سنگ هاي بازالتي پليو-كواترنري جنوب شرق نهبندان، خاور ايران

Geochemistry and tectonic setting of Plio-Quaternary basaltic rocks in SE of Nehbandan, eastern Iran

فوران هاي آتشفشاني با سن پليو كواترنري در جنوب شرق نهبندان در بردارنده ي سنگ هاي بازي هستند، كه روي نهشته هاي فليشي كرتاسه پسين و ته نشست هاي آبرفتي جوان قرار گرفته اند. از نظر سنگ نگاشتي اين سنگ ها بازالت، آندزيت بازالت و آندزيت هستند. اين گدازه ها داراي بافت هاي پورفيري، ريز بلوري-پورفيري، تراكيتي و پورفيري خوشه اي هستند. اين سنگ ها داراي درشت بلورهاي پلاژيوكلاز، كلينوپيروكسن (اوژيت)، اوليوين و آمفيبول (هورنبلند) و نيز پلاژيوكلاز-كلينوپيروكسن هاي ريز بلور در خميره هستند. از نظر ژيوشيميايي اين سنگ ها آهكي- قليايي و داراي 8/47 تا 57 درصد وزني SiO2 و در حدود 17 درصد وزني Al2O3 هستند. در نمودار عناصر نادر خاكي بهنجار شده نسبت به كندريت، اين سنگ ها نشاني از غني شدگي در عناصر نادر خاكي سبك (LREE) و تهي شدگي در عناصر نادر خاكي سنگين (HREE) دارند. اين سنگ ها در نمودار عناصر كمياب بهنجار شده نسبت به گوشته ي اوليه، عناصرNb ، P، Ti و Zr داراي بي هنجاري منفي ولي عناصرPb ،K ، Ba و Srبي هنجاري مثبت نشان مي دهند. اين ويژگي هاي شيميايي گدازه هاي پليو كواترنري نهبندان همراه با بالا بودن نسبت هاي LILE/HFSE و LREE/HREE نشان مي دهد كه در يك محيط فرورانش حاصل شده اند. نسبتY / Zrدر اين سنگ ها مشابه گدازه هاي قوس قاره اي است. بر اساس نمودارهاي جدايشي زمين ساختي- ماگمايي گدازه هاي پليو كواترنري نهبندان در يك محيط حاشيه ي فعال قاره اي شكل گرفته اند.

Plio-Quaternary volcanic eruptions in southeast of Nehbandan are composed of basic rocks, overlying the Late Cretaceous flysch-type and younger alluvium deposits. Petrographically, these rocks are basalt, basaltic andesite and andesite. These lavas are characterized by porphyritic, microlitic-porphyry, trachytic and glomeropophyritic textures. They contain plagioclase, clinopyroxene (augite), olivine and amphibole (hornblende) phenocrysts and fine-grained plagioclase-clinopyroxene microlite in groundmass. Geochemically, these rocks are calc-alkaline and represented by 47.8 - 57 wt. %. Si02 and about 17 wt. % A1203. In chondrite-normalized REE diagram, these rocks show enrichment in LREEs and depletion in HREEs. In primitive-mantle normalized trace elements diagram, they are characterized by Nb (and P, Ti, Zr) negative anomalies and positive anomalies in Pb, K, Ba and Sr. These chemical characteristics of Nehbandan Plio-Quaternary lavas associated with high LILE/HFSE and LREE/HREE ratios are consistent with derivation from a subduction environment. Y/Zr ratio of these rocks is similar to that of continental arc lavas. Discrimination tectono-magmatic diagrams suggest an active continental margin for the formation of Nehbandan Plio-Quaternary lavas.