پتروژنز سنگ هاي آداكيتي پس از تصادم پليو كواترنري در شمالغرب مرند

Petrogenesis of Plio-Quaternary post-collisional adakitic rocks in northwest Marand

در شمال غرب مرند در بخش شمالي نوار آتشفشاني اروميه-دختر مجموعه اي از سنگ هاي آتش فشاني با تركيب آندزيت، داسيت، بازالت هاي سديك، پتاسيك و اولتراپتاسيك قليايي برونزد دارند كه در گستره ي زماني ميوسن بالايي تا كواترنري به سطح زمين راه يافته اند. اين مقاله به بخش تركيب هاي آندزيتي و داسيتي اين سنگ ها مي پردازد كه به طور پراكنده از داخل مجموعه آذرآواري بيرون ريخته اند. اين سنگ هاي آتشفشاني داراي بافت پرفيري هستند كه شامل فنوكريست هاي پلاژيوكلاز، هورنبلند، پيروكسن و به مقدار كم بيوتيت هستند. از لحاظ ژيوشيميايي اين سنگ ها داراي مقاديرSiO2 در گستره ي 8/67 – 5/57 درصد وزني، Al2O3 (5/14 تا 3/16)،Sr (577- 1185) بالا، نسبت هاي بالاي Sr/Y (7/30- 46/84) و La/Yb (27/13- 36/61) و مقادير پايين Y (2/11-2/20) هستند كه نشان دهنده ويژگي آداكيتي اين ماگماها هستند. ويژگي هاي ژيوشيميايي نمونه هاي منطقه ي با آداكيت هاي پر سيليس (Sr < 1100 ppm, Na2O+K2O < 11 %wt, MgO = 0.85-3.5) همخواني دارد كه نشان مي دهد آداكيت هاي منطقه ي مورد بررسي همانند آداكيت هاي پرسيليس از ذوب صفحه ي بازالتي فرورونده به وجود آمده اند. همچنين اين سنگ ها از عناصر LILEs و LREEs غني شدگي نشان مي دهند (33/6- 39/26(Ce/Yb)N=) و داراي تهي شدگي نسبي از عناصر انتخابي HFSEs مانند Ta, Ti و Nb هستند. الگوي شديد جدايشي در REE و نيز مقادير پايين HREEs و Y ممكن است به دليل وجود گارنت و يا آمفيبول در پسمانده ي جامد ماگماي اين سنگ ها باشد. همچنين مقادير بالاي استرانسيم و بيهنجاري منفي تانتاليم، نيوبيوم و تيتانيم مي تواند نشانگر عدم حضور پلاژيوكلاز و حضور اكسيدهاي آهن و تيتان در تفاله ي باقيمانده ي ذوب باشد. ويژگي هاي ژيوشيميايي سنگ هاي منطقه نشان مي دهند كه شكسته شدن صفحه ي اقيانوسي فرورونده و ذوب باقيمانده ي اين صفحه موجب توليد ماگماتيسم آداكيتي منطقه ي شمال غرب مرند شده اند. همچنين بالا بودن مقادير باريم، توريم و روبيديم مي تواند در اثر آغشتگي ماگما با مواد پوسته اي در طول صعود ماگماست.

In northwest of Marand northern part of Urumieh Dokhtar Magmatic Arc (UDMA) a set of volcanic rocks crop out with composition of andesite, dacite, and sodic, potassic and ultrapotassic alkaline basalts with Upper Miocene until Plio-Quaternary in age. This paper report the andesitic and dacitic lavas erupted within pyroclastic rocks. These rocks have porphyritic texture and consist of plagioclase, hornblende, pyroxene and a minor biotite phonocrysts. Based on geochemical study, these rocks have Si02 in rang of 57.5-65.2, high A1203 (14.5-16.2) and Sr (557-1185), high Sr/Y (30.7-84.46), La/Yb (13.27-67.36) ratios, and low Y (11.2-20.2) that show adakitic characteristic for the parent magmas. On the base of geochemical characters, these rocks are high- Si02 adakites which is considered to represent subducted basaltic slab-melts that have reacted with peridotite during ascent through mantle wedge. Also these samples are enriched in LILEs and LREEs and are depleted in some HFSEs like Ta, Nb, and Ti. Intensive fractionated pattern of REEs and low quantities of HREEs and Y may prove existence of garnet or amphibole in the residua of melt. High Sr and negative anomalies of Ta, Nb, and Ti may be resulted from lack of plagioclase and having iron and titanium oxides in the residua phase. Breaking of oceanic slab during subduction and melting of this slab product adakitic magmatism in NW of Marand. High Mg#, Cr, and Ni in rocks indicate metasomatism of melt with mantle wedge. High Ba, Rb, and K20 contents of studied rocks indicate assimilation of magma with crust during rising of magma.