درنگي در محروميت زوجين از حق قصاص

درنگي در محروميت زوجين از حق قصاص

در نظام جزايي اسلام براي بستگانِ مقتولي كه به قتل عمد كشته شده است، حقّي در مقابله ي به مثل با عنوان «حقّ قصاص» پيش بيني شده است. اما از بستگان مقتول، زوجين استثنا شده اند و چنين حقّي براي آنان به رسميّت شناخته نشده است، اگر چه كه آن ها در صورت توافق بازماندگان بر ديه، از آن بهره مند مي شوند. بر همين اساس، ماده ي 261 ق.م.ا. مقرر مي دارد: « اولياي دم كه قصاص و عفو در اختيار آن¬ها است همان ورثه ي مقتول اند مگر زن و شوهر كه در قصاص و عفو و اجرا، اختياري ندارند». مهم ترين دليل اين حكم، اجماع است اما دلايل ديگري مانند برخي روايات، فقدان انگيزه ي تشفّي در زوجين، انقطاع زوجيّت با مرگ، برتري خويشاونديِ نَسَبي از سَببي و... نيز اقامه شده است كه هيچ كدام قابليّت اثبات چنين حكمي را كه با عمومات و اطلاقات كتاب و سنّت، مخالف است را ندارند. از آن سو، افزون بر عمومات و اطلاقاتِ ياد شده، تأكيدهاي بسيار قرآن و روايات بر رابطه ي ويژه ي زوجين، گواهي بر همساني آنان با خويشاوندان نَسَبي در استيفاي حقِّ قصاص است.

In the Islamic penal system, a right to retaliate called "right to qisas" is established for the relatives of someone who has been murdered deliberately. However, the couples have been excluded from among the relatives of the murdered and such a right has not been recognized for them, although, upon the agreement of their next of kin, they can enjoy the blood money. Accordingly, article 261 of Iranian civil law ordains: "the next of kin (as blood-avengers), who have the option to retaliate or forgive, are the inheritors of the murdered, except for the wife or husband who has no option to retaliate, forgive, or execute [the retaliation]." The most important reason for this ordinance is consensus (ijma‘), but other reasons such as some traditions, lack of motive for appeasement in couples, cessation of matrimony by death, superiority of blood relation over relation by marriage, etc. have also been given, none of which are capable of proving such an ordinance which is in contrast to the generalities of the Qurʹan and traditions. On the other hand, besides the above-mentioned generalities, many assertions by the Qurʹan and traditions on the special relation between couples testify to their equality with the blood relatives in vindication of their right to retaliate.