بررسي فقهي قرض اسكناس و تاثير تورّم بر آن

بررسي فقهي قرض اسكناس و تاثير تورّم بر آن

از جمله معاملات رايج ميان مردم ، قرض دادن به يكديگر است. مال مقروضه گاه به صورت عين مال است مانند طلا و برنج و گاه پول رايج يعني اسكناس مي باشد. با توجه به اين كه در پول امروزي موضوع تورّم و كاهش ارزش اقتصادي آن مطرح است ، بدون شك در قرض دادن با اسكناس ، وام دهنده از لحاظ ارزش اقتصادي همان پولي را كه سال قبل به وام گيرنده داده بود، نمي گيرد. براي جبران خسارت و جلوگيري از ضرر، بعضي معتقدند كه مي توان از ابتدا برابري ارزش اسكناس با طلا يا كالاي ديگر را شرط نمود. عده اي « توان خريد » را مبناي اداء دين در نظر گرفته اند. برخي ديگر به دليل مثلي بودن اسكناس ، معتقدند همان مقدار پولي كه قرض داده شده ، بايد برگردانده شود ، و بالاخره گروهي « نرخ تورّم » را به عنوان معيار محاسبه مطرح كرده اند. آنچه در اين مقاله مورد مطالعه قرار مي گيرد ، طرح نظريات مزبور و نقد و بررسي آنهاست. نظريه اول و دوم مي تواند راهكار مناسبي باشد، اما با توجه به ماهيت عقد قرض كه مبتني بر غرر است و فلسفه آن كه كمك داوطلبانه به نيازمندان بدون كسب منفعت همراه با احسان و نيكي است و نيز نيّت قرض دهنده كه كسب رضاي خدا و ثواب اخروي است، نظريه سوم يعني محاسبه نرخ تورّم در قرض اسكناس با ماهيّت و فلسفه قرض منافات پيدا مي كند. مثلي بودن اسكناس نيز به دليل ارزش اعتباري آن ، محل تأمّل است و در قرض اسكناس با توجه به تعريفي كه از پول شده ، كاربردي ندارد ؛ هرچند كه به نظر طرفداران اين نظريه براي جبران كاهش ارزش پول مي توان شرط خسارت تأخير تأديه در ضمن عقد نمود كه اين ربطي به بحث ما ندارد.

Lending money to one another is one of the common transactions among people. The borrowed property is sometimes in the form of the very property itself, such as gold and rice, and sometimes in the form of currency, i.e., paper money. Given the inflation issue and the decrease in the economical value of money, the lenders undoubtedly do not take back their money with the same economical value that they have lent it to the borrower the year before. To compensate the damage and to prevent the loss incurred, some believe that from the beginning the exchange of money for gold or for other goods can be postulated as a condition for lending money. Others have suggested the "purchase power" as a basis for paying off oneʹs debt. Yet, others due to the symbolic nature of paper money believe that the same amount of money that has been borrowed is to be paid back; and, finally, another group have set forth the inflation rate as the basis for calculation. In this article the above theories are dealt with and critically reviewed. The first and the second theories can be taken as suitable approaches. However, with respect to the nature of the loan contract which is based on risk (gharar), its philosophy which is rendering voluntary help and benevolence to the needy without expecting any benefits, and the lenderʹs intention to acquire Divine pleasure and otherworldly reward, the third theory, i.e., the calculation of the inflation rate in lending paper money, would be in contradiction with the philosophy of loan. Paper money as being symbolic is also subject to more deliberation due to its credit value and has no application in paper money loan in view to the definition given for money; although, according to the advocates of this theory in order to compensate the decrease of the value of money a condition as to paying for the damage due to delay in payment can be stipulated in the loan contract, which is irrelevant to our discussion.