تبيين و نقد نظريه كانت درباره ماهيت صدق

A Critical Analysis of Kantʹs Idea about the Nature of Truth

بررسى نظرگاه كانت درباره چيستى صدق، به لحاظ تأثيرگذارى اين انديشمند در تحوّل‏هاى مربوط به مباحث معرفت‏شناسى در سه قرن اخير، از اهميتى بسزا برخوردار است. كانت كتاب نقّادى عقل محض را در پاسخ به چگونگى نسبت ميان انديشنده و ابژه (متعلّق شناخت) به رشته تحرير درآورد. تنها نظريه رسمى پيش از كانت در مورد ماهيت صدق، «نظريه مطابقت» بوده است و لذا هم عقل‏گرايان و هم تجربه‏گرايان، با وجود اختلاف فكرى، بر تمايز ميان ذهن و عين تأكيد داشتند. امّا در اين ميان، باركلى نحله‏اى ديگر را پايه‏گذارى كرد و با طرح وحدت ذهن و عين، از مرز رئاليسم گذشت و به ايده‏آليسم روى آورد. كانت در مواجهه با اين بحث، موضع روشنى نداشته، و در تمهيدات تمايز ميان نومن و فنومن را پذيرفته است. او در نقد عقل محض، نومن را به عنوان ساحتى مستقل از ذهن به رسميت نمى‏شناسد و از فاصله خود با ايده‏آليسم مى‏كاهد. البته، اين اضطراب معرفتى، تفاوتى در نظريه صدق كانت ايجاد نمى‏كند؛ زيرا در هر صورت، او بر عدم علم به نومن، و تقدّم معرفت‏شناختى سوژه بر ابژه تأكيد دارد. با اين توصيف، كانت معتقد به نظريه مطابقت نبوده و طرفدار و پايه‏گذار نظريه انسجام‏گروى محسوب مى‏شود. در اين مقاله، ابعاد و زواياى ديدگاه كانت را بررسى و مؤلّفه‏هاى آن را نقد خواهيم كرد.

Kantʹs theory of truth is of great import because of his influence on the developments in the field of theory of knowledge in the last three centuries. He wrote his Critique of Pure Reason to answer the question of the relation between the object and the subject of knowledge. The correspondence theory was the single official theory about the nature of truth before Kant. That is why both rationalists and empiricists -despite their main differences— shared the idea of subject-object dualism. Barkley was an exception who walked over the boundaries of realism into the realm of idealism. Kant has no firm position in this regard. In his Prolegomena, he accepts noumena-phenomena dualism, while in his Critique of Pure Reason, he does not acknowledge an independent status for phenomena in the mind. However, he insists on the lack of knowledge of noumena and on epistemic priority of subject over object. In this way, Kant does not believe in the correspondence theory of truth, and is considered the founder of the coherence theory of truth. The author in this article tries to shed light of different aspects of Kantʹs theory of truth and to criticize its claim as well as Kantʹs arguments for it.