اوراق بهادار (صكوك) مضاربه؛ ابزاري مناسب براي توسعه بخش صادرات ايران

Mudarabah Sukuk; A Compatible Instrument for Development of Export in Iran

امروزه در اقتصاد جهاني صادرات نقش مهمي در رشد و توسعه هر كشوري ايفا مي‎كند، تجارت خارجي ايران به دليل اتكا به صادرات نفت، وابستگي شديدي به درآمد‎هاي ارزي حاصل از صدور نفت دارد بنابراين اتخاذ سياست‎هايي كه اتكا به تك‌محصولي بودن را كم و از طرفي موجبات افزايش صادرات غير نفتي و كاهش واردات شود، ضروري به نظر مي‎رسد. در ايران به دليل بانك‌پايگي نظام مالي، تامين مالي بخش‎هاي مختلف اقتصاد از جمله صادرات به‌شدت به اين بخش وابسته است و اين در حالي است كه نظام بانكي كشور به جهت نداشتن ابزارهاي مالي مناسب، سهم ناچيزي از نيازهاي مالي بخش صادرات را پوشش مي‎دهد؛ بنابراين لزوم حركت به سمت تامين مالي از طريق ابزارهاي مالي مناسب، ضروري به نظر مي‎رسد. يكي از اين ابزارها اوراق مضاربه است. اين مقاله پس از مروري بر پژوهش‎هاي صورت گرفته در حوزه تامين مالي بخش صادرات، و نقد روش‎هاي تامين مالي در اين بخش، به دنبال پاسخ به اين سوال است كه «آيا اوراق مضاربه به لحاظ فقهي و اقتصادي، ابزار كارآمدي براي تامين مالي بخش صادرات است؟» نتايج اين مقاله كه با به‌كارگيري روش توصيفي ـ كاربردي به دست آمده است، ضمن ارايه مدل‎هاي عملياتي اوراق مضاربه در بخش صادرات، نشان مي‌دهد كه اوراق مضابه از لحاظ فقهي و اقتصادي ابزاري مناسب براي تامين مالي بخش صادرات است و فعالان مالي بخش صادرات مي‌توانند با استفاده از اين اوراق، كمبود منابع لازم براي حمايت مالي و اعتباري از صادر‌كنندگان را پر كنند.

Nowadays, export has a main role in development and growth of every country. Iran is dependent on oil in its export and so, the countiy is dependent on the oil revenue. It is essential for the country to develop policies that decrease its dependence on exporting a single-product and increase its export of other products and boost its trade balance. In Iran, the financial system is bank-based and so, finance of different sectors of economy - including export activities - is dependant on the banks. On the other side, banks are less active in financing of export, caused by the lack of a proper instrument. Therefore, it is essential to develop proper instruments to finance export. One proper instrument is mudarabah sukuk. After reviewing the research works about export finance and criticizing the ways to finance export, we tried to answer the question: Is the mudarabah sukuk a proper and effective instrument in financing export? The results were drawn by a descriptive-applied method and show that the mudarabah sukuk is an effective instrument in financing export, as well as presenting practical models of mudarabah in export.