شناسه‌ مردم (تعريف انسان)

پايه‌ترين جستار در دانش‌هاي انساني همان جستار انسان يا مردم است. اگر چه آشنايي نخستين همگان با مفهوم كلان مردم، به جهت رويارويي هر روزه با مصاديق آن، به احساس بي‌نيازي بسياري، از پرداختن به تعريف و شناسه آن گرديده است. بي‌توجهي در شناخت و شناسه‌ي انسان مي‌تواند ما را از دست‌يابي به نتايج تعميم‌پذير باز دارد و ما را به‌سوي تصميم‌هاي روبينانه و گروهي و گذرا بكشاند. اما به‌راستي لغزشگاه‌هايي نيز در راه شناسه‌ي انسان هست: برون‌رفت از تعريف مفهوم به توضيح واژگان انسان، جدا نبودن زيستي گونه‌هاي جانداران از يكديگر تا مرز انكار عينيت گونه‌ها، درآمد به درگيري‌هاي نامگرايان و برونگرايان، نارسايي تعريف‌هاي زيستي (ريختي، زايايي ، ژنتيكي و رفتاري) مردم و نيز كاستي تعريف منطقي آن. در نگاه ما ملاك فراگير و جداگري درباره‌ي انسان زيستي در دست نيست؛ از اين رو، حقوق و ويژگي‌هايي كه در دانش‌هاي انساني براي انسان بر مي‌شماريم، از نگاه فلسفي نمي‌تواند منسوب به انسان زيستي گردد. در تلاش براي پيوست اين گسست، در تعاريف انسان كمينه مشترك پذيرفته و انسان فلسفي دانسته شده و اختلافات و استثناها بدان الحاق گرديده است. آشكار است كه الحاقي هم پايه با اصل نيست و ميبايد كه دربارهي آن دو، پذيراي مراتب گرديد و گرنه ملحق كلاً از مقولهي فلسفي انسان بيرون خواهد بود. دست كم در رويكرد ثبوتي، آن‌چه تفاوت چيستاري ميان انسان و ديگر جانداران ايجاد مي‌نمايد، مفهوم زيستي و حتي شناسايي انسان نيست. هرچند در رويكرد اثباتي، اين تعريف گاه تنها ابزار در دسترس براي جداگري نمونه‌هاي مردم باشد. خودآييني و گزينش آزاد، ملاك راستين اين شناسه تواند بود.