تاثير روي باقيمانده و شكل‏هاي مختلف شيميايي آن بر رشد و غلظت روي در گندم

The effect of residual zinc and its chemical forms on growth and zinc concentration in wheat

روي از عناصر غذايي ضروري گياه مي باشد‏ كه خاك‏هاي آهكي ايران با كمبود آن روبه‏رو است. بازيابي كودهاي داراي روي بسيار كم بوده و بخش زيادي از كود مصرفي در كشت اول جذب گياه نشده و سبب تجمع‏ روي در خاك و تبديل آن به شكل‏هاي مختلف شيميايي مي‏شود. اين تحقيق براي بررسي تاثير روي باقيمانده و شكل‏هاي مختلف شيميايي آن بر رشد و جذب روي در گندم انجام شده است. آزمايش در20 نمونه خاك سطحي از مناطق برنج‏كاري استان فارس در قالب بلوك‏هاي كامل تصادفي به صورت فاكتوريل (3×20) با فاكتورهاي اصلي سه سطح روي و فرعي 20 نوع خاك در سه تكرار انجام شد. طي يك آزمايش گلخانه‏اي با گياه برنج به هر نمونه هر كدام در سه تكرارسطوح 0، 5 و 10 ميلي‏گرم در كيلو‏گرم خاك، كود روي از منبع سولفات‏روي به همراه ساير عناصر مورد نياز گياه اضافه شد. پس از برداشت به ترتيب در اين خاك‏ها برنج و گندم كاشته شد. 67 روز پس از كاشت گندم وزن خشك قسمت هوايي و غلظت عناصر غذايي در گياه اندازه‏گيري شد. در نمونه‏هاي خاك برداشته شده قبل از كاشت گياه نيز غلظت روي و هم‏چنين مقدار شكل‏هاي مختلف شيميايي روي تعيين شد. نتايج نشان داد كه افزايش روي باقيمانده تفاوت محسوسي در رشد گندم ايجاد نكرد‏ ولي سبب افزايش غلظت روي در گياه و مقدار جذب كل روي در هر گلدان شد كه روابط معني‏داري بين روي عصاره‏گيري شده و غلظت و جذب كل روي توسط گياه به‏دست آمد (1p < ). از شكل‏هاي مختلف شيميايي روي بين غلظت و جذب كل روي و روي كربناتي همبستگي معني داري در سطح 1 درصد به‏‏دست آمد. طبق نتايج به‏دست آمده 33 تا 44 درصد روي مصرفي به شكل كربناتي تبديل مي‏شود كه علت اصلي اثر باقيمانده روي بر جذب و غلظت‏ روي در گياه تبديل اين عنصر به شكل كربناتي مي‏باشد.

Zn deficiency has been reported for some crops in Iran. The published reports indicated that Zn recovery from fertilizers is very low. This means that a considerable portion of applied Zn is not absorbedly by the first plant and thus could be used by sub sequence crops. The objectives of the present experiment were to study: (i) The effects of residual Zn on growth and Zn concentration and uptake by wheat (Triticum aestivum L.), (ii) Growth and Zn concentration and uptake as affected by Zn chemical forms. Based on the last study twenty surface soil samples (0-30cm) from major paddy rice fields in Fars province were used and treated with 3 levels of Zn (0, 5, 10 mg/kg soil as ZnS04.7H20) then planted to rice (first crop). Pots were replanted to rice (second crop) and the wheat (third crop), respectively. Shoot dry weight, relative growth and Zn concentration and uptake were used as plant responses. Soil samples were taken before wheat and extracted. In addition, chemical forms of native and applied Zn were determined by sequential fractional method. The results indicated that although residual Zn had no significant effect on dry matter of wheat, it markedly increased Zn concentration and uptake by this crop. The results of present study also shown that 33 - 42% of applied Zn was converted to carbonate form. It indicated that this form is responsible for the observed residual effect of ZnS04 in these calcareous soils. Multiple regression equations revealed that the carbonate form was significantly correlated with dry matter, Zn concentration and uptake and relative yield of wheat. The regression equations were also run in soil samples before the third crop.