ارزيابي سياستهاي كلان مسكن در برنامه هاي قبل و پس از انقلاب اسلامي ايران

Evaluation of Housing Macro Polices in Pre And Post Islamic Revolution of Iran

هدف اين مقاله ارزيابي سياست هاي كلان در زمينه مسكن قبل و پس از انقلاب و مقايسه نقاط قوت و ضعف و نقاط اشتراك و تمايز آن ها مي باشد. روش پژوهش تاريخي - تحليلي است. مشكل مسكن در ايران قبل از دهه 1330 چندان مساله ساز نبوده است. اما پس از دهه 1330 به علت روند چرخش اقتصاد در جهت گسترش صنايع مونتاژ و سياست هايي كه منجر به تشويق مهاجرت روستاييان و رشد فزاينده كلانشهرها شد، مسايل و مشكلات جدي از جمله گسترش زاغه ها در درون و حاشيه شهرها، افزايش تراكم، كمبود كمي و كيفي واحدهاي مسكوني و امثال آن در اين گونه شهرها شد. از اين رو در برنامه سوم (46-1342) به مساله مسكن به-طور ويژه پرداخته شد. نتايج حاصل از پژوهش حاضر نشان مي دهد كه هر يك از برنامه هاي قبل و پس از انقلاب اسلامي ايران، نقاط ضعف و قوت خاص خود را دارند كه از آن جمله مي توان به عدم وجود ابزارهاي لازم اجرايي اشاره كرد كه باعث مي شود بين اهداف و عملكرد در هر دوره شكاف ايجاد شود. يكي ديگر از مشكلات برنامه ها كه در هر دوره مشاهده مي شود، كلي بودن برنامه هاست. از اين رو، ارايه و اجراي بسياري از پيشنهاد هاي سياست هاي مسكن در طي دهه هاي گذشته ناتواني نظام برنامه ريزي مسكن در تامين مسكن را نشان مي دهد كه اين امر ناشي از فقدان نظام جامع مديريت مسكن در عرصه هاي نظري، تجربي و اجرايي مي باشد. لذا راهكارهاي ذيل تا حدودي مي تواند مسايل و مشكلات مسكن را تعديل نمايد: 1. تقويت برنامه ريزي جامع مسكن به لحاظ نظري و لزوم مشاركت مردم در امر برنامه ريزي و اجرا؛ 2. آگاهي مداوم از تغييرات فضايي مسكن با استفاده از سيستم اطلاعت جغرافيايي؛ 3. مديريت بهينه زمين و جلوگيري از بورس بازي و احتكار زمين؛ 4. بهره گيري از آموزه هاي مذهبي و فقهي نظير وقف و استفاده از زمين هاي وقفي جهت رفع مشكل نيازمندان در اين خصوص.

The aim of this study is to evaluate macro policies of housing in pre-post revolution in Iran. Compare their strength, weakness, common and different points. The method of the study is historical-analytical. The issue of housing was not problematic before decade of 1950ʹs. After 1950ʹs the issue of housing has become problematic, due to the economic situation rotation in order to expand montage industries in the country, which can be addressed to deployment of slum in Inner and squatter settlements in outskirt of cities with increase in the density of residential units with low quality of housing. The housing policies also lead to immigration of villagers to urban areas and extrapolation growth. This situation has resulted that in the third National Development Plan (1964-68) the problem of housing was particulary considered. The statistic shows that every national plan in pre or post Islamic Revolution of Iran have its own weak and strength points, such as lack of essential and functional tools. This shortcoming causes a gap between objectives and functions in each era. The other problems in the housing program that we can encounter in each era are the generality of these programs. Therefore, proposing and implementaing of housing policies in the previous decades have shown inability of housing planning discipline which resulted from lack of comprehensive housing management discipline in theoretical, experimental and implementation areas. So the following strategies can modify the problems of housing in some extend. 1- To strengthen the comprehensive planning of housing, theoretically and the necessity of public participation in planning and implementation; 2- Being aware of changes in different dimensions of housing with the use of Geographical Information System (GIS); 3- Optimum land management and preventing the land speculation; 4- Using the religious teaching and learning such as endowment and using the endowment land to overcome the housing problems.