افسانه غرانيق و بهره‌برداري‌هاي خاورشناسان

چكيده: عصمتِ وحي و دخالت نداشتن غيرخداوند در آن، از جمله معتَقدات مسلمانان است كه دلايل نقلي (آيات و روايات) و دلايل عقلي فراواني بر آن گواهي مي‌دهند. افسانه غرانيق، روايتي ساختگي است كه با اين اصل مهم در تعارض است، چون از دخالت شيطان در نزول وحي سخن مي‌گويد. متاسفانه نقل اين افسانه توسط برخي مورخان و مفسران، دست‌آويزي براي گروهي از مستشرقان فراهم كرده‌ است تا آن را به عنوان شاهدي بر معصوم نبودن وحي مطرح كنند، در عين حال با وجود اشكال‌هاي فراوان سندي و متني اين افسانه، كمتر نوشته‌اي به نقد و بررسي همه جانبه آن پرداخته است. در اين مقاله پس از بيان تاريخچه نقل اين افسانه، ديدگاه شماري از مستشرقان درباره آن گزارش مي‌شود و اين داستان پس از بررسي سند، به قرآن، روايات و بديهيات عقلي عرضه و توجيهات ناقلان آن نقد مي‌شود. در پايان ديدگاه مونتگمري وات كه در بسياري از نوشته‌هايش به نقل اين داستان پرداخته، با تفصيل بيشتري مورد نقد و بررسي قرار مي‌گيرد.