تحليل رابطه كاربري و پوشش اراضي و جزاير حرارتي شهر تهران با استفاده از داده هاي ETM+

تحليل رابطه كاربري و پوشش اراضي و جزاير حرارتي شهر تهران با استفاده از داده هاي ETM+

با توسعه شهرنشيني، مقادير زيادي از مساحت مناطق كشاورزي و جنگلي جاي خود را به خانه‌ها، مناطق صنعتي و ديگر زيرساخت‌ها داده‌اند. محدوده‌هاي شهري داراي بيلان انرژي و آبي متفاوتي در قياس با نواحي غيرشهري‌اند. اين تفاوت و تغيير در اين دو مفهوم باعث از بين رفتن توازن انرژي و رواناب در محيط‌‌هاي شهري مي‌گردد كه خود مشكلات زيست‌محيطي جدي را (مانند سيل و آلودگي‌هاي حرارتي) براي ساكنان شهر به دنبال مي‌آورد. علاوه بر اين، در برخي از نواحي شهري تغييرات كاربري‌ها و افزايش جمعيت و در پي آن افزايش تردد خودروها و همچنين وجود صنايع، موجب افزايش دماي برخي مناطق شهري نسبت به ديگر مناطق مي‌شوند. بنابراين در مناطق شهري، بسته به پوشش زمين، مناطقي با درجه حرارت بيشتر از ساير نواحي به وجود مي‌آيد، كه اين پديده را جزيره حرارتي شهرها مي‌نامند. در اين تحقيق، جزاير حرارتي شهر تهران ـ كه مهم‌ترين مركز جمعيتي و يكي از مهم‌ترين مراكز صنعتي ايران به‌شمار مي‌آيد و در طول چند دهه اخير رشد شهري سريعي داشته است ـ مورد مطالعه قرار گرفته است. هدف اصلي از انجام اين تحقيق، استخراج جزاير حرارتي در مناطق شهري با استفاده از داده‌هاي ماهواره‌اي و تعيين اثر نوع پوشش و كاربري زمين بر دماي سطح زمين است. براي رسيدن به اين هدف، طبقه‌بندي پوشش اراضي شهري شهر تهران بر اساس تغيير در خصوصيات بيوفيزيكي (ويژگي‌هاي بيولوژيكي و خواص فيزيكي) آن، در سطح طبقه‌بندي زيرپيكسل و استخراج كسر خاك، پوشش گياهي و سطوح نفوذناپذير با استفاده از تصاوير ETM+ انجام شد. براي محاسبه درصد هر يك از اين سطوح از روش جداسازي طيفي (LSU) استفاده شد. در پايان، با تحليل آماري هر يك از جزاير حرارتي شهر تهران به تفكيك، نقش هر يك از پوشش‌ها و كاربري‌هاي اراضي در ايجاد آنها مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان دادند كه سطوح نفوذناپذير از طريق جذب و ذخيره انرژي خورشيدي اثر گرمايشي دارند، در حالي كه پوشش گياهي از طريق ايجاد توازن گرمايي به‌وسيله تبخير و تعرق و توليد سايه، داراي اثر خنك‌كننده‌اند.