به هم خوردن تعادل اكوسيستم و اثر آن بر ارزش‌هاي غذايي بذر درختان فندق

Ecosystem imbalance and effect of its on nutritional values of hazel nut

شرايط اكولوژيكي حاكم بر برخي از نقاط جنگلي شمال كشور سبب گرديده است كه فندق به عنوان يك گونه جنگلي در سطح وسيعي از حاشيه جنگل‌هاي شمال كشور پراكنش داشته باشد.اين درختان به صورت تك پايه، توده‌هاي كوچك و در نهايت جوامع چند صد هكتاري مناطقي را به خود اختصاص داده‌اند. فندق گونه‌اي نورپسند مي‌باشد كه به علت وجود درختان بلند جنگلي، امكان نفوذ به داخل جنگل را ندارد. به طور معمول پراكنش فندق در مرز فوقاني جنگل با مرتع مشاهده مي‌شود. اقتصاد جنگل نشينان حاشيه جنگل‌هاي فندق تا حدودي وابسته به فروش محصول اين جنگل‌ها مي‌باشد. در اين پژوهش دو رويشگاه فندقلو در استان اردبيل و مكش در استان گيلان، جهت مطالعه انتخاب شدند. بذر درختان از نظر مشخصات فيزيكي (ابعاد بذر، وزن خشك و تر) با فندق‌هاي تجاري مقايسه شد. جهت تعيين ارزش‌ غذايي فندق‌هاي وحشي، هر يك از مقادير پروتئين، چربي، كلسيم، فسفر و پتاسيم در آنها اندازه‌گيري شد.در مقايسه فيزيكي مشخص گرديد كه بذر فندق‌هاي جنگلي در مقايسه با فندق‌هاي تجاري از نوع درجه دوم بوده و ارزش غذايي آنها نسبت به گونه‌هاي تجاري پايين‌تر مي‌باشد. بررسي پروفيل‌هاي خاك نشان داد كه خاك در اين مناطق فقير شده است. به نظر مي‌رسد برداشت محصول در طي ساليان متوالي و عدم تقويت خاك موجب خروج تك طرفه مواد مغذي از خاك جنگل و بهم خوردن تعادل اكوسيستم جنگلي شده است. در حال حاضر در اين مناطق مقدار محصول و كيفيت آن به شدت كاهش يافته است كه در صورت تداوم خروج مواد معدني و آلي از اكوسيستم‌هاي جنگلي و عدم جايگزيني آنها، در آينده اين جنگل‌ها دچار ضعف و تخريب خواهند شد. كاهش جايگاه اقتصادي اين جنگل‌ها نزد جنگل نشينان موجب تشديد تعرض به جنگل و افزايش فشار بر اكوسيستم متزلزل جنگل‌‌هاي فندق خواهد شد.

Hazel nut has vast distribution in north forests of Iran due to the ecological condition of these forests. Hazel is seen as either individual, small stands or community as big as hundreds hectares. Hazel is a light demander species so it can not grow in forest and it is usually seen in upper boundary of forest. The selling of hazel nut is a major live hood for people who live in forest areas. Following study of several natural habitats of hazel, two habitats were selected in Ardabil province (Fandoghlo habitat) and Gilan province (Makesh habitat) for further studies. The physical character of forest hazel nut (including size, fresh and dry weight) were measure and compared to physical character of commercial ones. The amount of proteins, fat, calcium, phosphor and potassium was measured to determine nutritional values of hazel nuts. Comparison of physical characters showed that forest hazel nuts were like second-best commercial hazel nuts and had lesser nutritional values. Determination of soil characters showed that soil in theses forest was poor (not fertile). It seems that harvesting for long period of times without any amendment depleted of soil from nutrients and imbalance of these forest ecosystems. The quality and quantity of hazel nuts has deistically decreased in these areas. If the exit of organic and mineral matters from these forests continues without any substitution they will be damaged gradually in near future. Decrease the importance of hazel nut in live hood of people, who live in forest areas, will make more damage to these hazel unstable forests ecosystems.