تجزيه اسانس و بررسي اثر ضد باكتريايي گياه مرزه Satureja bachtiarica (Bunge.) در استان اردبيل

Essential oil analysis and antibacterial activity of Satureja bachtiarica Bunge. in Ardebile province

جنس Satureja با نام فارسي مرزه، در ايران 15 گونه گياه علفي يك ساله و چند ساله دارد كه 9 گونه از آنها انحصاري هستند. در اين پژوهش سر شاخه‌هاي هوايي و گلدار گياه S. bachtiarica Bunge. در مرحله گلدهي از استان اردبيل جمع‌آوري گرديد و پس از خشك شدن در محيط آزمايشگاه، به روش تقطير با آب مورد اسانس‌گيري قرار گرفت. تركيب‌هاي تشكيل دهنده اسانس‌ها با استفاده از كروماتوگرافي گازي تجزيه‌اي و گازكروماتوگراف متصل به طيف‌سنج جرمي (GC/MS) و محاسبه انديس‌هاي بازداري، مورد شناسايي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه مهمترين تركيب‌هاي گياه شامل كارواكرول (4/26 درصد)، تيمول (6/20 درصد)، لينالول (19/14 درصد)، آلفا- ترپينن (94/5 درصد)، ميرسن (56/3 درصد) و گاما- ترپينن (3/2 درصد) مي‌باشد. با توجه به خواص ضدميكروبي تركيب‌هاي فنلي تيمول و كارواكرول، اثرات ضدميكروبي اسانس با روش ديسك ديفيوژن عليه چهار باكتري گرم مثبت Micrococcus loteus،Bacillus cereus، Bacillus subtilis و Staphylococcus areous و سه باكتري گرم منفي Kellebsiella oxytoca, Kellebsiella pneumonia و Pseudomonas aeroginosa بررسي شد. نتايج نشان داد كه اسانس گياه مورد مطالعه داراي اثر ضدباكتريايي با درجات متفاوت عليه سويه‌هاي باكتري مي‌باشد. ضمناً باكتري Pseudomonas aeroginosa به عنوان حساس‌ترين سويه و Bacillus subtiliss به عنوان مقاوم‌ترين سويه نسبت به اسانس و آنتي بيوتيك‌هاي بكار رفته شناخته شد.

The genus Satureja represents with 15 species in Iran, with 9 endomic species. In this study, the aerial parts of Satureja bachtiarica Bunge. with local name "Merzeh" in blooming were collected in Ardabil Province. Plant materials were dried in shade; essential oil was obtained by hydro-distillation and analyzed by capillary gas chromatography, using flame ionization and mass spectrometric detection. The results showed the essential oil of S. bachtiarica contained (20.6%) thymol, (14.19%) linalool, (2.3%) y-terpinene, (26,4%) carvacrol, (5.94 %) a-Terpinene, (3.56%) myrcene, as main components. Due to the antimicrobial effect of phenolic compounds, thymol and carvacrol, the antimicrobial effects of these oils were determined against five gram positive bacteria (.Bacillus subtilist Bacillus cereus, Micrococcus loteus, Staphylococcus areous) and three gram negative bacteria {Kellebsiella pneumonia, Kellebsiella oxytoca and Pseudomonas aeroginosa). The result showed the essential oils exhibited antibacterial activity against the tested strains, but in variable degree. The data indicated that Pseudomonas aeroginosa and Kellebsiella oxytoca were the most sensitive strain tested to the oils of S. bachtiarica and Bacillus cereus is known to have a high level of intrinsic resistance to virtually all known antibacterial and antibiotics.