ارزيابي پهنه‌بندي روستاهاي در معرض خطر سيلاب با استفاده از مدل HEC-Geo RAS در محيط GIS مطالعه موردي: روستاهاي حوزه گرگانرود

Zoning of rural regions in flood hazard with use of HEC-GeoRAS model in GIS sphere (Case study: flooded villages of Gorganrud Basin)

توسعه مناطق روستايي در حاشيه رودخانه‌ها، بستر و حواشي دشت‌هاي سيلابي بدون شناخت و توجه به شرايط هيدرولوژيكي و ديناميكي رودخانه‌ها و قسمت‌هاي بالادست حوزه كه موجب افزايش خطر سيلاب و خسارات جاني، مالي و زيربنايي ناشي از آن مي‌شود، توسعه را با ناآگاهي مواجه مي‌سازد. از اينرو اهميت تهيه نقشه‌هاي پهنه‌بندي سيلاب كه كاربرد بسياري در مديريت دشت سيلابي دارد، مشخص مي‌گردد. در اين مقاله با توجه به شرايط اقليمي و نيمرخ عرضي و توپوگرافي اطراف رودخانه و دشت سيلابي، زمان تداوم بارش و دوره بازگشت سيل به تعيين پهنه سيل با دوره بازگشت مشخص در مسير رودخانه گرگانرود پرداخته تا نقاط روستايي در معرض خطر سيل شناسايي شده و مسيولان در سطوح مختلف بتوانند تدابير برنامه‌ريزي و مديريتي لازم براي كاهش خطر پيش از وقوع خطر سيل بيانديشيند، تا بدين‌ طريق آسيب‌هاي ناشي از سيلاب در مناطق روستايي به حداقل ممكن كاهش يابد. بنابراين به‌منظور پهنه‌بندي خطر سيلاب و تعيين ضريب خطرپذيري نقاط روستايي در حريم رودخانه گرگانرود از ماژول مدل HEC-GeoRAS در محيط GIS و به‌كارگيري تصاوير ماهواره‌اي ETM+ لندست، مدل رقومي ارتفاع، مقاطع عرضي در رودخانه، مقاطع طولي به‌همراه شيب متوسط هر مقطع استفاده گرديد. نتايج مطالعه حاضر نحوه گسترش پهنه هاي سيلابي در بازه مورد مطالعه را به‌خوبي نشان مي‌دهد و ضمن تاييد كارايي مدل و كاربرد آن را در برنامه‌ريزي روستايي و مديريت توسعه توصيه مي‌نمايد.

Regional rural development in border of rivers, bed of flood plains without attention to rivers Hydrologic and Dynamic in basin topside, incentive increase of flood danger, bane, financial and infrastructure damage in rural region. Therefore, significance of flood zoning map provision in flooded plain management delineated. In this article with attention to climate characters, topographic profile in flood plains, rainfalls sustain time and flood recurrence period, appoint to flood zoning in course of Gorganrud River for identity of rural point in flood hazard. This way could aid planers to think a necessary planning and management scheme for danger reduction before flood occurrence in rural area and rural flood hazard suppression to minimum limit. For achieve this result, use of HEC-GeoRAS model in GIS sphere and LANDS AT ETM+ satellite images, DTM and etc. result show that used model is a useful and appropriate tools for flood management in rural area.