تحليلي بر وضعيت رفتارهاي فرهنگي در نواحي روستايي كشور

فرهنگ به عنوان مؤلفه‌‌اي از ارزش‌هاي پذيرفته شده در هر جامعه، شيوه زندگي و عادات و رسوم، و هنجارهايي كه افراد از آن پيروي مي‌كنند، همواره موجد هويت و ضامن بقا و دوام جوامع بوده است. فرهنگ‌گرايي پارادايم‌هاي توسعه علاوه بر تضمين مشاركت جوامع و در نتيجه موفقيت آنها، شايد مطمئن‌ترين راه براي مواجهه، ورود موفقيت‌آميز و همراه‌شدن با جريان جهاني‌شدن در عصر فراگستري اطلاعات باشد. گستردگي حيطه فرهنگ از سويي و كمبود اطلاعات و آمار مدون و معتبر به‌ويژه در مورد جوامع روستايي از سويي ديگر، از عمده‌ترين مشكلات مطالعه در اين حوزه‌ها به شمار مي‌آيند. مقاله حاضر حاصل مطالعه‌اي با هدف بررسي و تحليل رفتارهاي فرهنگي در مناطق روستايي كشور است. داده‌هاي مورد نياز از مجموعه 29 جلدي گزارش‌هاي طرح ملي «رفتارهاي فرهنگي ايرانيان در مناطق روستايي كشور» به عنوان تنها منبع اطلاعاتي موجود در اين زمينه استخراج گرديده است. با انجام پردازش‌هاي مفصل و چندمرحله‌اي به كمك روش‌هاي تجزيه و تحليل چندمعياره بر روي داده‌هاي اوليه، 20 شاخص تركيبي ثانويه و از مجموعه اين شاخص‌ها نيز 3 شاخص عمده و اصلي تحقيق مربوط به حوزه‌هاي «فعاليت‌هاي فرهنگي»، «دسترسي به كالاهاي فرهنگي» و «مصرف كالاهاي فرهنگي» به دست آمد. پس از توصيف هر كدام از 23 متغير به دست‌آمده و نيز تشريح وضعيت استان‌هاي كشور در هر كدام از آنها، رتبه‌بندي و تعيين درجه بهينگي مناطق روستايي كشور در هر كدام از 3 حوزه عمده مورد مطالعه، با استفاده از آناليز تاكسونومي مشخص گرديد. در ادامه با استفاده از تجزيه كلاستر، خوشه‌بندي فرهنگي مناطق روستايي كشور نيز در 3 طبقة ضعيف، متوسط و نسبتاً خوب به ترتيب شامل 5، 16 و 7 استان انجام شد. نتايج حاكي از وضعيت نامساعد مصرف كالاهاي فرهنگي در مقايسه با ميزان دسترسي به اين كالاهاست و به طور كلي پايين بودن سطح بهره‌وري فرهنگي در مناطق روستايي كشور را نشان مي‌دهد؛ گرچه دسترسي‌ها نيز وضعيت چندان مطلوبي ندارد. خوشه‌بندي و تاكسونومي‌هاي انجام‌شده نيز گرچه رتبه‌بندي‌هاي متفاوتي را در هر كدام از 3 حوزة مورد مطالعه نشان مي‌دهد، لكن نامساعدترين وضعيت‌ها همواره به مناطق مرزي كردستان و سيستان تعلق داشته است كه در جاي خود مسئله بسيار در خور تأملي است، در حالي‌كه بوشهر داراي وضعيت كاملاً متفاوتي است.