سهم بندي بار آلودگي ورودي از زيرحوضه‌ها به مخزن سد اميركبير با استفاده از مدل QUAL2K

سهم بندي بار آلودگي ورودي از زيرحوضه‌ها به مخزن سد اميركبير با استفاده از مدل QUAL2K

سد كرج (اميركبير) از نوع سد مخزني چند منظوره با اهداف متعدد بويژه تامين آب شرب كلانشهر تهران، در سالهاي اخير با ورود انواع آلودگي مواجه بوده است. اين مسيله ايجاب مي‌كند بار آلودگي ورودي از زيرحوضه‌ها به آن تعيين و براي كاهش و رفع آلودگي آنها اقدام جدي شود. در اين تحقيق با تعيين سهم بار آلودگي ورودي از زيرحوضه‌هاي آبريز سد كرج به مخزن سد به الويت‌بندي زيرحوضه‌هاي آلوده‌كننده‌تر پرداخته شده است تا فرايند تصميم‌گيري براي كاهش بار آلودگي زيرحوضه‌ها تسهيل شود. از اين رو به منظور تعيين سهم زير حوضه‌هاي آبريز مخزن سد كرج، ابتدا بار آلودگي خروجي مشخصه‌هاي كيفي مختلف از جمله كل مواد جامد محلول، مواد آلي قابل تجزيه بيولوژيكي بر حسب CBODu، آمونيم، نيترات و فسفات از زير حوضه‌ها تعيين، سپس با استفاده از مدل QUAL2K بار ورودي به مخزن سد شبيه‌سازي شد. در مرحله بعد براي نشان دادن تصوير واضح‌تري از سهم آلودگي زيرحوضه‌ها با استفاده از روش طبقه‌بندي آماري، به طبقه بندي بار آلودگي زير‌حوضه‌ها در 5 طبقه با بار آلودگي بسيار كم، كم، متوسط، زياد و بسيار زياد پرداخته شده و در نهايت با استفاده از نرم افزار GIS، پهنه بندي زير‌حوضه‌ها در اين طبقات صورت گرفته است. يافته‌ها نشان داد كه سهم بار آلودگي ورودي از شاخه‌هاي فرعي در آلودگي مخزن سد بيشتر از شاخه اصلي رودخانه است، بويژه زير حوضه‌هاي ولايت‌رود، شهرستانك و سيرا كه در مجموع بيش از يك سوم، بار آلودگي ورودي به مخزن را به خود اختصاص داده است. در نتيجه برنامه‌ريزي براي كنترل و كاهش بار آلودگي شاخه‌هاي فرعي مي‌بايد در الويت قرار گيرد.

Amir Kabir dam was built in Varian strait, at 23 km north of Karaj in 1961. The dam is multipurpose and its maim aims are the spring floods control, supplying potable water for Tehran city, producing electricity and providing irrigation water. Different pollutants which discharge to the river finally enter to the dam reservoir. Determining the pollution loads of the dam sub-catchments can help to prepare an effective pollution control plan. This study focuses on determining the discharged pollution loads of the sub-catchments which enter the dam reservoir, and their ranking. It can facilitate the decision process which constrains by financial and time issues. Firstly, the pollution load of the sub-catchments for different parameters such as TDS, CBOD, ammonium, nitrate and phosphate were determined and then the discharged load to the dam reservoir was simulated by using QUAL2K model. Finally, the sub-catchments loads ranked to five classes include very low, low, moderate, high and very high and the pollution zoning maps was prepared by GIS. The results showed the loads of the river tributaries are more than the main stream, especially sub-catchments of Velayatroud, Shahrestanak, and Siera which take accounted of more than one-third of the discharged loads to the reservoir and should have high priority in pollution prevention and control plans.