انواع خواب و رويا در مثنوي

Different Types of Dream in Mathnavi of Maulana

خواب و رؤيا از ديرباز مورد توجه انسان بوده و در برخي از دانشها بسيار مورد توجه قرار گرفته است. علوم اديان، اساطير، روانشناسي، عرفان و تصوف و ادبيات از جمله دانشهايي هستند كه به خواب و رؤيا كم و بيش علاقه نشان داده‌اند. پژوهش حاضر به بررسي خواب و رؤيا در مثنوي مولوي مي‌پردازد و هدف آن پاسخ به اين پرسشها است كه: مولوي در مثنوي چگونه با رؤيا برخورد كرده و آنها را چگونه در اين اثر شگرف خود به كار گرفته است. روش پژوهش كتابخانه‌اي و منبع مورد نظر دفاتر شش‌گانة مثنوي معنوي تصحيح محمد استعلامي است. در پژوهش حاضر ابتدا رؤيا از ديد قرآن، حديث، روانشناسي، عرفان و تصوف به اختصار بررسي شده، سپس به چگونگي برخورد مولوي با تمثيلات مربوط به رؤ‌يا در مثنوي پرداخته شده و دلايل ديدن خواب، رؤياي صادقه، تفاوت خواب اولياي حق با دنياپرستان و مواردي از اين دست در26 خواب حكايت گونه از ديدگاه مولوي مورد بررسي واقع شده است.

Dream has long been under the attention of various fields of study such as theology, mythology, mysticism, and literature. This research aims at considering the concept of dream in Mathnavi of Maulana. Moreover, it discusses how Maulana approached dream and how applied it in his masterpiece. This paper is based on library research method and its corpus is Mohammad Esteʹlamiʹs edition of Mathnavi. This edition is preferred to others because of its higher scientific validity. First, dream is presented from the point of view of the Koran, the hadith, psychology, and mysticism; and then, the allegories used by Maulana in relation to dream, the reason of dreaming, or having a true dream, and the difference between the dream of the saints and the mammonists in twenty-six anecdotes of Mathnavi are discussed.