تحليل سيرالعباد الي المعاد سنايي غزنوي

Mythological Criticism of Seir al-Ibad Il al-Maad

درونماية اصلي سيرالعباد الي المعاد سنايي كه سفري روحاني از دنياي ناسوت به جهان لاهوت است، درونمايه اي جهاني است كه در ادبيات شرق و غرب خاستگاه‌هاي كهن الگويي عميقي دارد. در اين جستار، ضمن بررسي سير تحول اين مضمون در آثار مشابهي در ادبيات جهان به تحليل سيرالعباد سنايي و نمادهاي موجود در آن از ديدگاه نقد اسطوره اي پرداخته شده است. پرسش اصلي اين بوده است كه: مهم ترين شالودة كهن الگويي اين اثر چيست و در خوانش و بازآفريني سنايي از پيش نمونة احتمالي او، الگوهاي اساطيري موجود در ژرف ساخت كهن روايت، چگونه در خدمت تأويل عرفاني او از مفهوم سلوك معنوي عبد به سوي معاد قرار گرفته است و معناي انسان شناختي نشانه هاي رمزي به كار رفته در اين اثر چيست؟ براي رسيدن به پاسخ تحليلي اين پرسشها از روش نقد اسطوره اي (كهن الگويي) استفاده شده، ضمن استفاده از بررسي تطبيقي، حوزة مطالعات بر سيرالعباد متمركز شده است. مطابق اين تحقيق، در اين متن و نمونه هاي مشابه جهاني، مهم ترين ركن اساطيري، كهن الگوي «صعود» است. سير العباد، روايت نمادين «سفر» سالك است و از منظر نقد اساطيري، سير عارف به سوي خدا (سير الي الله)، سفري دروني از كثرت خودآگاه به سوي وحدت ناخودآگاه جمعي است، كه در آن ادراك جزئي (آگاهي) جاي خود را به ادراك كلي (فرا آگاهي) مي دهد و در بازگشت از اين تجربة ناخودآگاهانة عرفاني، باز در كوي عقل و خودآگاهي متعالي و پالايش يافته (فرامن متكامل: خرد عرفاني) مقيم مي شود (سير الي الخلق). مدح پيامبر اكرم (ص) كه به جاي مقدمة منظومه در انتهاي آن آمده است، نقش همين بازگشت را نمادينه مي كند.

The main theme of Seir al-Ibad II al-Maad, the great work of Sanai Ghaznavi, is a spiritual journey from the human to the Divine world. It is a universal theme that has profound archetypal origins in East and West. In this paper, Seir al-Ibad and its symbols are analyzed from a mythological (archetypal) point of view, and then, the transformations that this theme has gone through in some similar works of literature, is discussed. Moreover, this inquiry focuses on finding the most important archetypal bases and giving an anthropological interpretation of the symbolic signs of this work. The results of this research show that the most important mythological base of this text and the similar works analyzed is ʹascentʹ. Seir al-Ibad, is the symbolic narration of the wayfarerʹs journey to God. It is an internal journey from the multitude of consciousness to the unity of collective unconsciousness. In this journey perception (consciousness) gives its place to intelligence (universal awareness), and in return from this mystical unconscious experience, it resides in the status of reason and self-consciousness (faultless super-ego: mystical reason). Moreover, praising of the Prophet that appeared at the end instead of the introduction, symbolizes this return.