رابطه قرآن و دانش فقه

چكيده نويسنده در مقاله خود پس از معرفي مهم‌ترين آثار فقه پژوهي قرآني و تعريف مفاهيمي چون فقه، حكم، حقوق و تكليف، به جايگاه علم فقه در ميان علوم پرداخته و نتيجه گرفته است كه دانش فقه بر اساس يك تقسيم از پيشينيان جزي علوم مقصود از بخش علوم نقلي از اقسام علوم ديني در حوزه علم غيرحكمي است. و بر اساس تقسيم ديگري از گذشتگان يكي از پنج شاخه اصلي علوم است، و در تقسيم جديد جزي علوم انساني به شمار مي‌رود. در بخش هستي فقه در قرآن، نويسنده بر اين باور است كه قرآن بنيانگذار علم فقه و مبناساز دانش فقه در قالب آيات الاصول و آيات القواعد است و نيز به منابع فقهي از قبيل عقل و بيان معصومان اعتبار بخشيده و آن را حجت نموده است. نويسنده در بيان گستره فقه القرآن بر اين باور است كه قرآن به نوعي به بيان اجمالي همه ابواب فقهي موجود در فقه و حقوق پرداخته است. در بخش چيستي فقه قرآني معتقد است فقه القرآن محل تلاقي دو دانش فقه و تفسير است، لذا لازم است محقق حوزه فقه القرآن بر مباني هر دو دانش اطلاع داشته باشد. همچنين بر اين باور است كه مفسر آيات فقهي بايد به اين مباني توجه داشته باشد: تفسيرپذيري قرآن، روا بودن تفسير، پذيرش ظواهر آيات، و تشريعي بودن قرآن. نويسنده همين بخش پاياني مقاله به شيوه‌هاي قرآن در بيان احكام پرداخته و آن را سه نوع مي‌داند: شيوه گفتاري كه آن را در قالب الفاظ، تعابير و اسلوب بياني در تشريع ارايه مي‌كند. شيوه رفتاري كه در آن به سبك تشريع قرآني و مسايلي چون تدريجي بودن احكام، بيان با ملاطفت، بيان با راز و حكمت احكام، و رويه اقتباسي، امضايي و تاسيسي و تاكيدي مطرح مي‌كند. شيوه انگيزشي كه به باور نويسنده روح حاكم بر فقه قرآن تعبد است و جان حقوق قرآني عدالت است.